روش مطالعه دروس

روش مطالعه ادبیات - کلیه گروه ها

از درسی می‌گوییم که دارای سه تک واژ است و بسیاری مسائل حل نشده و در ابهام دارد. از درسی می‌گوییم که پر از سؤالات مطرح شده‌ی بدون پاسخ و دارای اختلاف‌ نظرهای فراوان است. از درسی می‌گوییم که تا شما به خوبی بر آن مسلط نشوید، با بقیه‌ی دروس هم آشتی نخواهید کرد. پس برای چنین کار مهمی، با هم به یک اردوی آموزشی کوتاه با چند ایستگاه می‌رویم.

 

ایستگاه اول: سر در ایستگاه: واژگان

با همه‌ی واژگان کتاب درسی آشنا شویم، چه آن‌هایی که خوش اقبال و ستاره دارند و چه واژگانی که قرعه‌ی فال به نام‌شان نیفتاده و ستاره ندارند و شما را به سفر کوتاه انتهای کتاب، هدایت نمی‌کنند؛ اما بدانیم که دانستن همه‌ی این واژگان، گام اول درک معانی و مفاهیم است که خود یک هواپیمای مافوق صوت است که شما را به درون ادبیات و جمله‌های قدیمی و جدید، رهنمون می‌کند.

ایستگاه دوم:

نکته‌ی مورد نظر در این ایستگاه، روان‌خوانی دروس، چه شعر و چه نثر است. کم‌کم بخوانید و روان هم بخوانید تا به دریافت معانی و مفاهیم دست یابید. یادتان باشد، مشکل عظیم ادبیات، نفهمیدن مطالبی است که آن‌ها را مطالعه می‌کنید.

ایستگاه سوم: ایستگاه خود‌آزمایی‌ها و توضیحات

با تفکر و تعمق بیش‌تری، به نکات طلایی و برگزیده‌ی دروس بنگرید. کمتر حفظ کنید و بیش‌تر بفهمید. مسافران عزیز آماده‌ی صعود، مطلبی را که بهتر بفهمید، بهتر حفظ خواهید کرد. امتحانات ترم 1، در پیش است؛ از امروز، عمیق فهمیدن و عمیق خواندن و سپس به محفوظات سپردن را پیشه کنید.

ایستگاه چهارم: تاریخ ادبیات و دانش‌های ادبی

با خواندن تاریخ ادبیات و نکته‌های ادبی، آشتی کنید. سعی کنید با کد‌گذاری در ذهن، با هر یک از شخصیت‌ها، ارتباط برقرار کنید؛ مثلاً از سیمین دانشور با اصطلاح ساج به عنوان یک درخت محکم و مستحکم یاد کنید. ساج: سووشون، آتش‌ خاموش، جزیره‌ی سرگردانی.

نگران نباشید. این مطالب با تکرار دو تا سه بار در ذهن، تثبیت خواهد شد؛ پس تکرار و تمرین را فراموش نکنید.
ایستگاه‌های قبل را سپری کردیم. اینک به ایستگاه پنجم می‌رسیم.

ایستگاه پنجم: شعر حفظی

شعر‌های حفظی را فراموش نکنید. از امروز تا شروع امتحانات ترم، هر روز تعداد کمی از ابیات را حفظ کنید زیرا شب امتحان برای انجام همه‌ی این کارها، فرصت ندارید. ذره ذره جمع کنید و تکرار و ممارست را فراموش نکنید.

روش مطالعه درس عربی - کلیه گروه ها

روش مطالعه‌ی ترجمه و تعریب و درک مطلب 

(8 سؤال ترجمه و تعریب + 4 سؤال درک مطلب)

1- بر خلاف تصور بسیاری از داوطلبان ( که نیازی به حفظ لغت‌های عربی 2و3 نمی‌باشد)، حفظ کردن لغت‌های عربی 2 و3، اولین گام در برخورد با ترجمه می‌باشد.

2- استفاده از لغت‌ها در متن درس‌ها و تمرین‌ها و کار‌گاه‌های ترجمه‌ی کتاب جهت:

الف) افزایش قدرت درک متن 

  ب) تثبیت ذهنی لغت‌های حفظ شده و استفاده از آن‌ها در جمله می‌باشد.

3- مطالعه و مقایسه‌ی تمام زمان‌های فعل‌ها (ماضی ساده- نقلی- استمراری- بعید...)

4- مطالعه‌ی قواعد ترجمه‌ی ذکر شده در کارگاه‌های ترجمه‌ی کتاب‌های عربی1، عربی2 و عربی3

5- زدن تست ترجمه و بررسی گزینه‌ها و علت غلط بودن گزینه‌ها و آشنایی با سبک و طرز تفکر طراحان و غلط‌های رایج موجود در گزینه‌ها (ترجیحاً تست‌های کنکورهای سراسری)

6- زدن تست‌های درک مطلب کنکور‌های گذشته و مطالعه‌ی دقیق و تشریحی جواب‌ها (به ویژه در مورد درک مطلب، آشنایی با استراتژی و طرز نگرش طراح، بسیار کمک‌کننده است).

 

روش مطالعه‌ی تجزیه (تحلیل صرفی)

1- مطالعه‌ی قواعد و نکات مربوط به تجزیه‌ی فعل، اسم و حرف از روی یک کتاب کمک درسی خوب یا یک جزوه‌ی کامل

2- تجزیه کردن تعداد زیادی فعل و اسم (ترجیحاً فعل‌ها و اسم‌های سخت و نکته‌دار کتاب درسی)

3- زدن تست‌های تجزیه‌ی کنکورهای سراسری سال‌های قبل

 

روش مطالعه‌ی ترکیب (فعلیه- اسمیه- مطلق- حال- تمییز- منادا- مستثنی)

1- مطالعه‌ی مبحث به مبحث و سپس ترکیب کردن و تعیین نقش کلمات در تمرین‌های مربوطه، مثلاً در صورت مطالعه‌ی جمله‌ی اسمیه به میزان کافی، جمله‌ی اسمیه ترکیب شود تا تسلط کافی در تعیین مبتدا و خبر حاصل شود و نکات مربوطه، مرور و تثبیت شود.

2- زدن تست‌های تفکیکی از مبحث مربوطه، پس از تسلط داوطلب در سه قسمت ترجمه و درک مطلب، تجزیه و ترکیب، باید شروع به زدن تست‌های تلفیقی و آزمون‌های جامع کند؛ که بهتر است ابتدا بدون در نظر گرفتن زمان و سپس در زمان استاندارد انجام شود.

روش مطالعه زبان انگلیسی

(چگونه واژه‌ها را در ذهن فعال کنیم؟)

برگه کوچکی را تهیه کنید و اینچنین عمل کنید:

1 - لغت را به گوشه چپ قسمت فوقانی کارت بنویسید با تلفظ درست آن کنارش و نقش‌های مختلف لغت را زیر هم بنویسید.
2 - در پشت برگه معنی لغت را بنویسید. همان معنی را که در متن به آن اشاره شده و بعد همان مثال را زیر لغت بنویسید.
3 - کارت را به شکل الفبا منظم کنید.
4 - مرتب آنها را مرور کنید.
5 - اگر معنی واژه‌ای مشکل به نظر رسید و یا دیر در ذهن جا گرفت آن را با علامتی مشخص کنید و بیشتر بر روی آن لغت تاکید کنید.
6 - هر وقت واژه‌ای را یاد می‌گیرید به واژه‌های قبلی هم نگاه کنید.
7 - به معانی دیگر آن واژه که در متن به آن اشاره نشده دقت کنید و سعی کنید در جمله‌ای کوتاه و ساده آن را خود استفاده کنید اگر نتوانستید از منبع موثقی کمک بگیرید.
انواع پاراگراف
به‌طور کلی یک نوشته براساس افکار نویسنده می‌تواند از یک پاراگراف و یا چند پاراگراف تشکیل شود که هر پاراگراف فکر جدیدی را بیان می‌کند و معمولا خط اول یا خط آخر هر پاراگراف می‌تواند نظر اصلی نویسنده باشد چون نویسنده می‌تواند به دو صورت فکر خود را به خواننده انتقال دهد. (کل به جز) یا همان deductive که در خط اول موضوع اصلی پاراگراف توضیح داده می‌شود که این قسمت معمولا (بهترین عنوان پاراگراف) هم نامیده می‌شود و یا (جز به کل) یا به عبارتی inductive که نویسنده افکار و عقاید خود را در خط آخر هر پاراگراف جمع‌بندی می‌کند که می‌توان این قسمت را معمولا (ایده اصلی نویسنده) هم نامید. به‌طور کلی می‌توان از پنج نوع پاراگراف صحبت کرد.

1. پاراگراف‌هایی که در آن نوعی تجزیه و تحلیل فکر نویسنده می‌باشد که در این نوع نوشته‌ها اصول کل به جز یا جز به کل رعایت می‌شود وقتی می‌گوییم:
Oil is called black gold. ………
نویسنده بلافاصله در همان خط اول با خواننده خود ارتباط برقرار می‌کند و بعد با جملات دیگری بیشتر به تجزیه و تحلیل جمله اول می‌پردازد ولی خواننده می‌داند راجع به چه چیزی صحبت می‌شود و یا نویسنده می‌تواند متن خود را این‌طور شروع کند:
It is very valuable in industry.g
اما خواننده ابتدا متوجه موضوع اصلی پاراگراف نمی‌شود تا به آخر پاراگراف برسد.

2. پاراگراف‌هایی که چیزی توصیف می‌شود که معمولا در همان ابتدای پاراگراف این تعریف دیده می‌شود
An octopus appears to be just a huge head with eight long arms.g

3. پاراگراف‌هایی که نوعی تضاد یا مقایسه را نشان می‌دهند که معمولا در ابتدای پاراگراف این تضاد دیده می‌شود
Discovery and invention are sometimes confused …g

4. پاراگراف‌هایی که نوعی تعریف، توضیح و توصیف موضوعی باشد.
A pupil is one who is under the close supervision of a teacher. g
تعریف واژه pupil است.

5. پاراگراف‌هایی که نوعی قیاس را انجام می‌دهد که بیشتر شفاف‌سازی یک موضوع می‌باشد.
The distinction between Newton ?? ' ?? s and Einstein ?? ' ?? s ideas about gravitation has sometimes been g

اگر یک متن علمی و اصولی نوشته شود و بخواهیم به سوالات مطروحه از این متن (مثلا درک مطلب کنکور با سوالات چهار گزینه‌ای) را جواب دهیم بهتر است به نکات زیر توجه کنیم:
متن یا کل به جز یا جز به کل است. هر پاراگراف یک تفکر جداگانه‌ای را مطرح می‌کند. جمله اول و آخر هر پاراگراف مهم است. مهمترین جمله متن ایده اصلی نویسنده است که با جملات دیگری این تفکر بیشتر توضیح داده می‌شود. سوالات چهار گزینه‌ای معمولا به این شکل طرح می‌شوند:
یک گزینه کاملا غلط - گزینه دوم نزدیک به درست ولی با کمی دقت به اشتباه بودن آن پی می‌بریم، گزینه بعدی بسیار نزدیک به درست که بیشتر دانش‌آموزان تشویق می‌شوند که آن گزینه را انتخاب کنند و یک گزینه هم کاملا درست است.

از طرفی جواب درست یا state است یعنی دقیقا در متن آورده شده که کافی است با رجوع به متن جواب درست را پیدا کرد و یا imply می‌باشد یعنی دقیقا جواب درست هر سوال در متن به‌راحتی دیده نمی‌شود و باید آن را استنباط کرد.

برای درک کلی متن باید واژه‌های متن را حدس زد و نباید ترجمه لغت به لغت کرد بلکه باید مفهوم کلی پاراگراف را یکجا درک کرد. نویسنده در طرح سوالات چهار گزینه‌ای از فاکتورهای زیادی استفاده می‌کند مثلا بازی با مترادف‌ها و متضادها، شکل‌های مختلف گرامری دو عبارت که دارای یک مفهوم هستند. بازی با ضمائر و این قبیل الگوها به طراح کمک می‌کند تا گزینه مناسبی را انتخاب کند.

از طرفی وقتی می‌خواهیم متنی را بخوانیم و به سوالات چهار جواب پاسخ دهیم به شکل‌های متفاوتی عمل می‌کنیم، یکی از منطقی‌ترین راه‌ها برای کسانی که بهتر متن می‌خوانند این است که یکبار متن را بخوانند و به هنگام خواندن به مهمترین جمله متن که نظر نویسنده نیز می‌باشد توجه کرده، آن را علامت بزنند و یا اطلاعاتی که در متن آمده مثل اشاره به تاریخ، محل، شخص، مکان و یا هر موضوع شاخص دیگری توجه داشته باشند و اگر در انتخاب گزینه‌ای شک کردند می‌توانند با ؟؟?? skim یا scan جواب آن را در متن ببینند. (؟؟?? skim یعنی سریع و سرسری نگاه کردن به موضوعی بدون دریافت اطلاعات و فقط یافتن یک رمز مثلا دیدن اسم داوطلب در روزنامه بعد از اعلام نتایج امتحان اما scan دقیق‌تر نگاه کردن به یک مطلب مثلا تاریخ تولد فردی بین چندین تاریخی که در متن درج شده باشد.)

اما برای کسانی که متن انگلیسی زیاد نخوانده‌اند و یا به‌طور کلی در خواندن یک متن انگلیسی و درک مفهوم آن مشکل دارند باید با در نظر گرفتن توانایی خود هر بار نوع خاصی را در خواندن هر قسمت امتحان کنند تا بهترین روش برای رویارویی با متون مختلف را بیابند. مثلا؛ می‌توان نگاه سریع به سوالات کرد تا حدود و نوع سوال شناخته شود و بعد با ؟؟??skim یا scan به دنبال جواب رفت در حالی که به فاکتورهای گمراه کننده نویسنده نیز توجه کرد و یا یک پاراگراف خوانده شود و به سوالات مربوط به آن پاراگراف جواب داد. معمولا یک سوال می‌تواند اینطور طرح شود:
What is the best title for this passage? g

که بیشتر به شروع متن یا خاتمه متن توجه می‌شود و یا این سوال طرح می‌شود:
What is the main idea of the writer?g
جمله‌ای است که نویسنده بیشتر بر روی آن تاکید می‌کند.

البته باید از تمامی فاکتورها در برخورد به جواب هر سوال یعنی نقش واژه‌ها، جملات آغازین و اختتامیه هر متن و نکات گرامری در متن توجه کرد. گاهی اوقات سوال دارای سه گزینه صحیح و یک گزینه غلط است که می‌توان گزینه غلط را در متن ؟؟??skim کرد یا برعکس سوالی مطرح می‌شود که سه گزینه غلط و یک گزینه درست دارد که باز می‌توان گزینه غلط را در متن ؟؟skim؟؟ کرد.

به‌طور کلی بعضی از گزینه‌ها در سوالات درک مطلب، بسیار غلط به نظر می‌رسند. مثلا یا خیلی عمومیت داده شده‌اند یا بسیار خاص صحبت شده‌ است. متن راجع به ماهی سفید صحبت می‌کند. در سوال، گزینه all fish را داریم که واژه all عمومیت می‌دهد به همه ماهی‌ها و غلط است و یا متن در خصوص گل‌ها صحبت می‌کند و گزینه با only tulip شروع شده که فقط به گل لاله اشاره می‌کند. بنابراین هر واژه‌ای مثل all و only معمولا طرح یک گزینه غلط را نشان می‌دهد و نیز اگر بتوانیم تشخیص دهیم که متن چه نوع پاراگرافی را مطرح می‌کند شاید به انتخاب گزینه درست به ما کمک کند.
در پایان باید عرض کنم تمامی مطالبی که در این مقاله به آنها اشاره شد بسیار مختصر بیان شده و مراجع زیادی هستند که می‌توان به آنها رجوع کرد و به‌طور مفصل هر یک از موضوعات مطروحه را بررسی کرد.

روش مطالعه درس شیمی

1- جایگاه: 
شیمی د‌ر گروه ریاضی و تجربی یک د‌رس اختصاصی محسوب می‌شود‌ و 3 برابر د‌روس عمومی ضریب د‌ارد‌. اما با‌ توجه به اولویت‌های انتخاب رشته و این‌که رشته‌ی مربوط به آن اولویت د‌ر چه زیر‌گروهی باشد‌، ضریب آن نسبت به د‌یگر د‌روس اختصاصی تغییر خواهد‌ کرد‌.
د‌ر گروه تجربی پس از د‌رس زیست‌شناسی، شیمی د‌ومین د‌رسی است که مورد‌‌توجه د‌اوطلبان واقع می‌شود‌ و زمان مطالعه را به آن اختصاص می‌د‌هند‌. همین امر باعث می‌شود‌ با وجود‌ یکسان‌بود‌ن کتاب د‌رسی و تعد‌اد‌ واحد‌‌های د‌رسی د‌ر گروه ریاضی و تجربی، معمولاً سطح نمرات شیمی د‌انش‌آموزان تجربی از ریاضی بالا‌تر و د‌ر کنکور نیز د‌رصد‌ بالا‌تری را کسب کنند‌.

د‌ر گروه ریاضی جایگاه د‌رس شیمی پس از ریاضی و فیزیک است و ساعات مطالعه‌ی آن کم‌تر از د‌رس‌های ریاضی و فیزیک می‌باشد‌. چون قسمت زیاد‌ی از مطالب د‌رس شیمی حفظی است. برخی از د‌انش‌آموزان رشته‌ی ریاضی اقبال کم‌تری به آن نشان می‌د‌هند‌ و حتی زمان کم‌تری از برخی د‌روس عمومی برای شیمی می‌گذارند‌. د‌ر مقابل د‌انش‌آموزانی که برای د‌رس شیمی وقت مناسبی می‌گذارند‌، نسبت به د‌یگر د‌انش‌آموزان رشته‌ی ریاضی از یک جهش قابل‌توجه د‌ر رتبه و تراز کلی بر‌خورد‌ار می‌شوند‌. با توجه به نزد‌یک‌بود‌ن رقابت میان قسمت عمد‌ه‌ی شرکت‌کنند‌گان د‌ر د‌روس ریاضی و فیزیک، شیمی د‌رس تعیین‌کنند‌ه می‌شود‌ و باعث جهش رتبه‌ی آن‌ها می‌شود‌.

2- محتوای کلی:
قسمت عمد‌ه‌ی د‌رس شیمی و محتوای آن د‌ر مقایسه با د‌روس د‌یگر ساد‌ه و قابل‌فهم است و به‌د‌لیل ارتباط مستقیم آن با زند‌گی روز‌مره‌ی د‌انش‌آموزان به‌نحوی با آن ارتباط بر‌قرار می‌کنند‌ و مطالعه و وقت‌گذاشتن د‌ر این د‌رس، به‌سرعت نتیجه می‌د‌هد‌ و باعث رشد‌ سریع د‌رصد‌ و نتایج آزمون‌ها می‌شود‌ و چون یک د‌رس اختصاصی است، رشد‌ آن باعث کسب رتبه‌ی مناسب‌تر و تراز بالا‌تری شد‌ه و موجب تقویت روحیه‌ی د‌انش‌آموزان خواهد‌ شد‌.

3- منابع آزمون:
کتاب شیمی سال د‌وم با 5 بخش، کتاب شیمی سال سوم با 3 بخش و کتاب پیش‌د‌انشگاهی با 4 بخش منابع طرح سؤال شیمی د‌ر آزمون سراسری و آزاد‌ هستند‌. از‌ نظر تعد‌اد‌ سؤال‌های مطرح شد‌ه، این سه کتاب تقریباً اهمیت یکسانی د‌ارند‌. هم د‌ر کنکور 87 و هم د‌ر کنکور 88، 11 سؤال از سال د‌وم، 12 سؤال از سال سوم و 12 سؤال از کتاب پیش‌د‌انشگاهی طرح شد‌ه است.
از نظر محتوای علمی و سختی مباحث، بخش شیمی سال د‌وم، بخش یک شیمی سال سوم و بخش 3 و 4 شیمی پیش‌د‌انشگاهی د‌ارای مطالب مفهومی‌تر و مشکل‌تری می‌باشند‌.

از  سال 1384 تا سال 1388 از کتاب‌های شیمی د‌ر کنکور سراسری سؤال طرح شد‌ه و این مجموعه‌ی سؤال‌ها، مهم‌ترین منابع تست استاند‌ارد‌ د‌ر‌د‌سترس می‌باشند‌ و د‌اوطلبان برای ارزی‌ابی خود‌، باید‌ حتماً پس از تد‌ریس د‌بیران به حل آن‌ها بپرد‌ازند‌.
مجموعه‌ی تست‌های کنکور‌های سراسری و آزاد‌ که مربوط به قبل از سال 1384 می‌شوند‌ و از کتاب‌های جد‌ید‌ طرح نشد‌ه‌اند‌، باید‌ توسط اساتید‌ خبره، گزینش و بسیاری از ‌آن‌ها که مربوط به مطالب حذف شد‌ه است، تغییر و ویراستاری شوند‌.
د‌ر برخی از کتاب‌های کمک‌ د‌رسی که شامل این مجموعه‌ی سؤال‌ها است، این گزینش به‌د‌رستی انجام نشد‌ه است و د‌انش‌آموزان د‌ر هنگام بررسی این تست‌های قد‌یمی، باید‌ متوجه این موضوع باشند‌.

4- مهم‌ترین منبع مطالعه:
مهم‌ترین منبع برای مطالعه‌، متن کتاب د‌رسی است. هیچ کتاب کمک آموزشی یا جزوه‌ی د‌رسی نمی‌تواند‌ جای کتاب د‌رسی را بگیرد‌. تمام سؤال‌ها با توجه به متن کتاب د‌رسی، طرح می‌شوند‌. سؤال‌‌های مطرح‌شد‌ه د‌ر متن کتاب د‌رسی د‌ر قالب “فکر کنید‌‌”‌ها یا “همچون د‌انشمند‌ان” همیشه از جمله مهم‌ترین منابع طرح سؤال محسوب می‌شوند‌ و باید‌ توسط د‌انش‌آموزان حل و بررسی شوند‌.

د‌ر کنکور 87 و 88 تعد‌اد‌ 5 تا 6 سؤال، به‌صورت نقطه‌چین و جای خالی مطرح شد‌ه‌اند‌. د‌ر برخی از این‌گونه سؤال‌ها، جمله‌ای از کتاب د‌رسی که حاوی یک مفهوم یا تعریف مهم است، به‌صورت ناقص و با جای خالی د‌اد‌ه شد‌ه است و د‌ر برخی د‌یگر موضوعی یا مفهومی د‌رسی، به‌صورت جای خالی پرسید‌ه شد‌ه است و طرح این‌گونه سؤال‌ها، به معنای تسلط د‌اوطلبان به متن کتاب د‌رسی می‌باشد‌.

استفاد‌ه از شکل‌ها، جد‌ول‌ها و نمود‌ا‌ر‌های کتاب د‌رسی، به‌عنوان سؤال، یک شیوه‌ی رایج طرح سؤال است. د‌ر سال 87، 4 سؤال د‌ر رشته‌ی ریاضی و 6 سؤال د‌ر رشته‌ی تجربی این‌گونه بود‌ه است و د‌ر سال 88 آمار آن به ترتیب، 4 سؤال بود‌ه است. گاهی قسمتی یا یکی از اجزاء مشکل حذف می‌شود‌ و از آن سؤال پرسید‌ه می‌شود‌. طرح این‌گونه سؤال‌ها، به این معناست که د‌اوطلبان باید‌ عین شکل‌ها و نمود‌ار‌های کتاب د‌رسی را به‌خاطر بسپارند‌ و بد‌انند‌ آن شکل به چه منظوری استفاد‌ه شد‌ه است.

برخی از تست‌ها جنبه‌ی محاسباتی د‌ارند‌ و شامل اعد‌اد‌ اعشاری می‌شوند‌ که قابل ساد‌ه‌کرد‌ن نبود‌ه و جزو محاسبات وقت‌گیر محسوب می‌شوند‌. با توجه به ممنوع‌بود‌ن استفاد‌ه از ماشین‌حساب، به نظر برخی د‌انش‌آموزان حل این‌گونه تست‌ها وقت زیاد‌ی می‌برد‌ و ضرورت ند‌ارد‌، د‌ر‌‌حالی‌ که د‌ر عمل، وقت مناسبی  را می‌گیرند‌ و بر‌خلاف تست‌های مفهومی و شبهه‌د‌ار، حتماً به جواب د‌رست می‌رسند‌. زمان‌گذاشتن و حل این تست‌ها کاملاً توصیه می‌شود‌.

هز‌چند‌ مطالب “بیش‌تر بد‌انید‌”‌‌ها د‌ر متن کتاب د‌رسی جزو منابع طرح سؤال آزمون نمی‌باشند‌، اما نباید‌ کاملاً ناد‌ید‌ه گرفته شوند‌.

مطالب “بیش‌تر بد‌انید‌” را می‌توان به د‌و د‌سته‌ی کلی تقسیم کرد‌. برخی از آن‌ها کاملاً مکمل د‌رس می‌باشند‌. مثل نظریه‌ی اسید‌ و باز لوویس د‌ر صفحه‌ی 55 و یا نحوه‌ی عملکرد‌ شناساگر‌ها د‌ر صفحه‌ی 64 که مانند‌ مطالب متن کتاب برای د‌رک مفاهیم به آن‌ها نیاز د‌اریم. برخی د‌یگر مطالب کاملاً حاشیه‌ای هستند‌ که به تکمیل معلومات عمومی و مطالب جالب‌توجه علمی می‌پرد‌ازند‌. مثلاً بیش‌تر بد‌انید‌ صفحه‌ی 62 د‌ر مورد‌ عملکرد‌ اسید‌ معد‌ه، مطالعه‌ی این بیش‌تر بد‌انید‌‌ها، برای کنکور اهمیت کم‌تری د‌ارد‌ و به خاطر‌سپرد‌ن جزئیات آن‌ها اولویت ند‌ارد‌.

5- خلاصه‌نویسی یک مهارت مهم:
خلاصه‌برد‌اری از مطالب حفظی مخصوصاً د‌ر مورد‌ فصل‌هایی مثل فصل 1 و 2 سال د‌وم، به‌صورت فلش‌کارت یا فیش‌ جعبه‌ لایتنر، د‌ر به خاطر‌سپرد‌ن آن‌ها بسیار مؤثر است و کاملاً توصیه می‌شود‌.

یک خلاصه‌نویسی خوب حتماً باید‌ پس از یک یا چند‌‌بار مطالعه‌ی د‌قیق و عمیق متن صورت گیرد‌. د‌ر متن خلاصه‌شد‌ه، فقط موضوعاتی نوشته می‌شود‌ که اهمیت بیش‌تری د‌ارند‌ و ممکن است فراموش شوند‌ و با کوتاه‌ترین جملات و عبارت‌هایی که مفهوم را می‌رسانند‌، نوشته می‌شوند‌.

بهتر است د‌ر هر صفحه یا فیش، خلاصه‌برد‌اری یک موضوع و مطلب نوشته شود‌ تا پس از به ‌خاطر‌سپاری بتوان آن‌ها را از د‌یگر فیش‌ها جد‌ا کرد‌.

خلاصه‌نویسی هر فرد‌ تنها برای خود‌ آن فرد‌ قابل استفاد‌ه است، به عبارت د‌یگر، هر د‌انش‌آموز باید‌ خلاصه‌های مربوط به خود‌ را شخصاً تهیه کند‌. ممکن است یک مطلب خلاصه‌شد‌ه برای یک د‌انش‌آموز مهم و برای د‌انش‌آموز د‌یگر، یک موضوع بد‌یهی باشد‌ که نیاز به خلاصه‌شد‌ن ند‌ارد‌.

نوشتن خلاصه‌ها، د‌ر به ‌خاطر‌سپرد‌ن آن‌ها کمک می‌کند‌ زیرا سطح عمیق‌تری از حافظه، هنگام نوشتن استفاد‌ه می‌شود‌. بهتر است هنگام نوشتن خلاصه‌ها، آن‌ها را با صد‌ای بلند‌ بخوانیم، به‌طوری‌که حافظه‌ی شنید‌اری نیز د‌ر به‌ خاطر‌سپرد‌ن همزمان با نوشتن کمک کند‌. نباید‌ خلاصه‌نویسی را به نوعی تلف‌کرد‌ن وقت تصور کرد‌. 

وقتی‌که برای خلاصه‌نویسی استفاد‌ه می‌شود‌، جزو ساعت‌های مطالعه‌ی آن د‌رس است و به هنگام استفاد‌ه‌ از خلاصه‌‌ها برای مرور مطالب، چند‌ین برابر باعث صرفه‌جویی د‌ر وقت مطالعه خواهد‌ بود‌.

بهترین وقت تهیه‌ی خلاصه‌ها د‌ر تعطیلات تابستان و د‌ر طول سال تحصیلی است و باید‌ حتماً قبل از تعطیلات عید‌ تمام شود‌ و بیش‌ترین استفاد‌ه از خلاصه‌ها، د‌ر ایام مطالعات جمع‌بند‌ی و بعد‌ از تعطیلات عید‌ است.

روش مطالعه فیزیک (گروه‌های ریاضی و تجربی)

کتاب را کاملا خواندم. جزوه‌ درس فیزیک را با کلی فرمول و فرمول‌های تستی حفظ کردم و با استفاده از آن‌ها، تست‌های چند سال گذشته را حل کردم. ولی باز هم، وقتی سؤال یا تست جدیدی می‌بینم، نمی‌دانم چه‌کار کنم؟

با این همه فرمول کوتاه و بزرگ، هنوز نمی‌دانم چه رابطه‌ای را کجا استفاده کنم تا به جواب برسد. پرسیدم، بیش‌تر توضیح دهید. گفت: مثلاً در مبحث حرکت‌شناسی، اگر تست یا مثالی را بخواهم حل کنم، نمی‌دانم از کدام رابطه(فرمول) باید استفاده شود. در آخر، چند فرمول را می‌نویسم تا ببینم کدام یک به جواب می‌رسد! خلاصه، پاک گیج شدم.
 
این چند جمله، گفته‌های اغلب دانش‌آموزان دوره‌ پیش‌دانشگاهی (داوطلبان کنکور) است.
در مورد درس فیزیک باید بدانیم که برخی از مطالب بیشتر جنبه‌ی حفظی و برخی مطالب بیشتر جنبه‌ مفهومی دارند.
کمیت‌ ‌برداری و نرده‌ای، یکای کمیت‌ها، روابط کار و انرژی، ساختمان ماده، انبساط مواد، ترمودینامیک (رشته ریاضی) از فیزیک پایه و موج مکانیکی1و2، موج الکترو‌مغناطیس، فیزیک اتمی، ساختار هسته‌ی اتم، فیزیک حالت جامد (رشته ریاضی)، قوانین نیوتون، کولن، قوانین الکترومغناطیسی فارادی ولتر, تعاریف کمیت‌های فیزیکی از فیزیک پیش‌دانشگاهی، بیش‌تر جنبه‌ حفظی دارند.
 
الکتریسیته‌ ساکن و جاری و مدارهای ترکیبی، میدان مغناطیسی و نیرو‌های مغناطیسی و جریان متناوب و القای الکترو‌مغناطیسی، فشار گرما و تعادل، حرکت‌شناسی و دینامیک و نوسان نقش موج عرضی، بیشتر جنبه‌ی مفهومی دارند.
ما به دنبال این نیستیم که این مباحث را از هم جدا کنیم بلکه اگر به دنبال یادگیری درس فیزیک باشیم، پیشنهاد می‌کنیم ابتدا ریاضیات مورد استفاده در فیزیک را یاد بگیریم. (رسم توابع جبری درجه‌ی اول و دوم و سوم و همو‌گرافیک، توابع مثلثاتی و... ).
بخش وسیعی از مثال‌ها، نمودار است. اگر قرار باشد تمام نمودارهای فیزیک (بیش از پنجاه نمودار) را حفظ کنیم، کار عاقلانه‌ای به نظر نمی‌رسد. یاد گرفتن نمودارها، بسیار ساده‌تر از حفظ‌کردن آن‌ها است.
 
بدانیم که برای شیب هر نموداری، یکای محور عمودی را بر یکای محور افقی تقسیم می‌کنیم تا کمیت مورد نظر پیدا شود. به عنوان نمونه، شیب نمودار مکان- زمان، بیانگر سرعت S/M است. (وقتی شیب نموداری، کمیتی برداری می‌شود، اگر شیب رو به بالا باشد یعنی علامت این کمیت مثبت و اگر شیب رو به پایین باشد، این کمیت علامت منفی دارد. اگر اندازه‌ی شیب فوق زیاد شود یعنی اندازه‌ی این کمیت، افزایش یافته و اگر اندازه‌ی شیب، کم شود یعنی اندازه‌ی این کمیت، کاهش یافته است.)
برای سطح زیر هر نموداری، یکای محور عمودی را در یکای محور افقی ضرب کنید تا کمیت مورد نظر را بیان کنیم. به عنوان نمونه، سطح زیر نمودار سرعت – زمان، بیانگر (S x M/S) جا‌به‌جایی است و قدر مطلق این سطوح، مسافت طی شده است.
البته قرار نیست که همواره هم شیب و هم سطح زیر همه‌ نمودارها، کمیت فیزیکی شود، مثلاً سطح زیر نمودار مکان – زمان یعنی متر × ثانیه، کمیت فیزیکی نمی‌شود. این راهکار بسیار هوشمندانه‌تر و عاقلانه‌تر از حفظ کردن شیب و سطح این همه نمودار فیزیک است که آن هم پس از چند هفته (ماه) فراموش می‌شود.
این‌که می‌گوییم متن کتاب را بخوانید، مثال، تمرین، فعالیت، تمرین‌های انتهای فصل (به رنگ آبی و سبز و نارنجی و قرمز) را خودتان حل کنید و آن‌ها را رفع‌اشکال کنید، ابتدایی‌ترین و کم‌ترین کاری است که انجام می‌دهید. یادتان باشد که شما داوطلب کنکور 89 هستید و فقط به دنبال پاس‌کردن واحدهای درسی پیش‌دانشگاهی نیستید. حتی دوباره حل‌کردن و عوض‌کردن عدد مجهول با یکی از اعداد مثال‌ها که برای‌تان تکراری نشود، به یادگیری شما می‌افزاید.
به عنوان یک نمونه‌ی راهبردی، یک مبحث ساده در فیزیک (نور) و یک مبحث مشکل در فیزیک پیش‌دانشگاهی(حرکت‌‌شناسی) را مورد بررسی قرار می‌دهیم. لازم به تذکر است که زمان یادگیری این مباحث، یکسان نیست. یادگیری کامل مبحث حرکت‌شناسی و همچنین دینامیک، نیاز به تداوم و تکرار هفته‌ای یک جلسه تا اسفند ماه (حدود 6 ماه) دارد، ولی یادگیری مبحث نور سریع‌تر انجام می‌شود.

نور:
ابتدا پرتو‌های تابش همگرا، واگرا و موازی را بررسی کنید. از ابتدای تشکیل سایه تا انتهای آینه‌ی تخت، تمام مثال‌ها با تناسب و روابط خطی، قابل حل شد و با رسم پرتو‌های نور و تشابه مثلث‌ها قابل حل است. در آینه‌ی محدب (عدسی مقعر) فرمول اصلی  است، جسم حقیقی، تصویر مجازی و کانون مجازی است. همچنین جسم و تصویر مجازی در آینه‌ها در دو طرف آینه و در عدسی‌ها در یک طرف عدسی است. در آینه‌ی مقعر (عدسی محدب) فرمول اصلی   است. جسم حقیقی، تصویر حقیقی یا مجازی است و کانون حقیقی است. اگر تصویر مجازی باشد، فرمول علامت منفی و اگر تصویر حقیقی باشد، بین p و q علامت مثبت می‌باشد. از هر آینه یا عدسی حداقل ده عدد تست از کنکور سراسری حل کنید تا مرحله‌ی یادگیری انجام شود. حالا می‌توانید برای تکمیل این مبحث و سرعت‌عمل در انجام تست‌ها، از جزوات آموزشی گزینه دو و روابط کوتاه تستی استفاده کنید.
این‌که برخی از دانش‌آموزان می‌گویند، نمی‌توانیم تست حل کنیم و کلی هم فرمول حفظ هستیم، مرحله‌ی یادگیری را انجام نداده‌اند.
 
حرکت‌شناسی:
اصطلاحات حرکت (بردار مکان، سرعت، سرعت متوسط و ....) را بخوانید. مبحث مشتق را در حرکت‌شناسی کاربردی کنید که مشتق مکان، سرعت و مشتق سرعت، شتاب می‌شود. با استفاده از معادله‌ی مسیر حرکت یعنی رابطه‌ی x و y فقط می‌توانید رابطه‌ی مؤلفه‌های سرعت را بیابید. در این فصل، نمودارهای مکان – زمان و سرعت – زمان و شتاب – زمان را داریم. به همین ترتیب که می‌نویسیم، ابتدا 5 تست از مکان – زمان برای یادگیری شیب، 5 تست از شتاب – زمان برای یاد گیری سطح زیر و سپس ده عدد تست از سرعت – زمان برای یادگیری سطح زیر و شیب حل کنید. 
اگر دیدید در نمودار سرعت – زمان فقط از شما شیب نمودار خواسته‌ شده، خودتان سطح زیر، سرعت متوسط، شتاب متوسط را بررسی کنید، که چه اشکالی دارد. قرار نیست فقط جواب تست را بدهیم، می‌خواهیم این نمودارها را یاد بگیریم.
همچنین با نمودار مکان – زمان و سرعت – زمان نوع حرکت و با نمودار شتاب – زمان اگر سرعت اولیه داده شده باشد، نوع حرکت معلوم می‌شود. حالا نوبت بررسی حرکت‌های یک بعدی یکنواخت و شتاب ثابت است. حرکت مستقیم‌الخط یکنواخت فقط یک معادله دارد. حداکثر 5 عدد تست برای یادگیری کافی نیست و حرکت مستقیم‌الخط شتاب ثابت، دارای 4 معادله‌ی اصلی است. از هر معادله‌اش حداکثر 5 تست حل کنید تا کاربرد آن‌ها را یاد بگیرید. سپس نوبت سقوط آزاد یک بعدی است.
فرمول‌های این حرکت که شتاب ثابت g- دارد را خودتان بنویسید کافی است. در حرکت شتابی x→y ثابت g-→a تبدیل می‌شود. در این حرکت، در هر ثانیه، سرعت 10 m/s تغییر می‌کند و جا‌به‌جایی هم در هر ثانیه، 10 متر تغییر می‌کند.
پیشنهاد می‌کنم برای یادگیری این حرکت، شکل ساده‌ای از مسیر حرکت گلوله‌ای که حرکت داده می‌شود، رسم کنید. این‌کار حل مثال‌ها را بسیار ساده می‌کند. نوبت به فعالیت (1--4 ) کتاب درسی، رسیدن دو متحرک به یکدیگر که در کنکورهای سراسری اخیر حداقل یک تست و گاهی بیش‌تر هم داشته است، می‌رسد. حل‌کردن 10 تست از سقوطی و10 تست از این فعالیت پیشنهاد می‌شود. پس از این‌کار، سراغ حرکت پرتابی (رشته‌ ریاضی) بروید تا فصل به پایان برسد. این‌که شما حرکت شناسی را خواندید، یاد گرفتید، مثال و تست حل کردید کافی نیست، باید تا خرداد89 هفته‌ای یک جلسه‌ی درسی به این مبحث (همچنین دینامیک) بپردازید.

به این صورت که در هر جلسه 20 تست متنوع که کل فصل را در بر بگیرد و آن‌ها را تجزیه و تحلیل کنید. خواندن جزوات کمک‌آموزشی گزینه دو به شما کمک می‌کند تا روابط کوتاه‌تری هم در حل تست ها به کار ببرید و به یادگیری می‌افزاید.تأکید می‌کنیم یادگیری این مباحث نیاز به زمان مداوم و تکرار دارد، یک واقعیت است. اگر این واقعیت را بپذیرید قطعا نتیجه بهتری خواهید گرفت.

مرتضی غفاری
مشاوره درسی فیزیک پیش دانشگاهی 2 - گروه ریاضی و تجربی
مباحث مطرح‌شده در کتاب فیزیک 2 پیش‌دانشگاهی به نسبت کتاب فیزیک 1 پیش‌دانشگاهی یا کتاب فیزیک 3، کم‌حجم‌تر و دارای روابط کمتری می‌باشند. در آزمون سراسری سال‌های اخیر در رشته‌ی ریلضی، حدود 7 الی 8 تست از کل این مباحث پرسیده شده است که با توجه به تعداد کل سؤالات یعنی 45 عدد، حدود 17درصد را به خود اختصاص داده‌اند و در مقایسه با کتاب فیزیک 1 پیش‌دانشگاهی که حدود 30درصد سؤالات را شامل می‌شود، اختلاف چشمگیر است. در رشته‌ی تجربی در سال‌های اخیر نیز درصدی مشابه گروه ریاضی از این مباحث سؤال پرسیده شده است.

مطالب مطرح‌شده در کتاب فیزیک 2 پیش‌دانشگاهی، عمدتاً تشریحی، روان و دارای مفاهیم ساده‌ری نسبت به مباحث قبلی هستند، از این‌رو یادگیری آن‌ها می‌تواند احتمال پاسخ‌دهی صحیح به سؤالات آزمون سراسری این فصول را  بالاتر ببرد. روابط مطرح‌شده در این فصول نیز هم ساده هستند و هم کم‌تعداد و عمدتاً با حلی نه‌چندان طولانی به پاسخ می‌رسند. از همین‌روست که به شما داوطلبان عزیز توصیه می‌گردد حتماً یادگیری و تمرین این فصول را در برنامه‌ی کاری خود قرار دهید تا بتوانید به‌راحتی به سؤال‌های مطرح‌شده از آن‌‌ها پاسخ گویید.

یکی از بهترین منابع موجود برای آموزش این مباحث، کتاب درسی می‌باشد زیرا هم توضیح مناسب  و کافی دارد و هم مثال‌ها و تمرین‌های مرتبط. مفاهیم همراه نمودارها و شکل‌های خوبی توضیح داده شده‌اند، پس توصیه می‌شود از شکل‌ها و نمودارهای کتاب، غافل نشوید و حتماً برای درک عمیق‌تر، به سراغ آن‌ها رفته و آن‌ها را بررسی کنید. درضمن سؤالات و تست‌های این مباحث، عمدتاً در انتها یا اواسط سؤالات آزمون سراسری چیده می‌شوند، بنابراین لازم است در جلسه‌ی آزمون، وقت خود را به‌گونه‌ای تنظیم نمایید که حتماً به این سؤالات رسیده و بتوانید به آن‌ها پاسخ صحیح دهید. فراموش نکنید که در آزمون سراسری، همه‌ی سؤالات درس فیزیک، ارزش برابر دارند بنابراین اولویت با سؤال‌هایی است که بیش‌تر بلد هستید و یا حل کوتاه‌تر و مطمئن‌تری دارند.
1- در فصل اول، کتاب فیزیک 2 پیش‌دانشگاهی که در ادامه‌ی مباحث موج 1 می‌باشد، موج‌ها در محیط ‌های دوبعدی و سه‌بعدی مطرح شده‌اند. بازتاب از انتهای آزاد و انتهای بسته و تفاوت آن‌ها را حتماً تمرین کنید و عمده‌ی زمان خود را روی موج‌های ایستاده صرف نمایید.
موج‌های ایستاده‌ی تشکیل‌شده در طناب یا تار ( محیط یک‌بعدی)، شکل‌های آن‌ها، هماهنگ‌ها و روابط آن‌ها را خوب به خاطر بسپارید.
می‌دانیم که در تار یا طناب دو سر بسته در دو انتها، گره تشکیل می‌شود و تمام هماهنگ‌ها تولید می‌شوند بنابراین ساده‌ترین شکل موج ایستاده، یک شکم و دو گره دارد که بسامد پایه یا هماهنگ اصلی نامیده می‌شود.
  
(n تعداد شکم‌ها می‌باشد)    
در تار یا طناب با یک انتهای بسته و یک انتهای آزاد، در انتای بسته، گره و انتهای آزاد، شکم تشکیل می‌شود. در این حالت تعداد گره‌ها و شکم‌های تشکیل‌شده همواره برابر است. در ساده‌ترین حالت، یک شکم و یک گره ایجاده شده که هماهنگ اصلی یا بسامد پایه نام دارد. در این حالت فقط مضارب فرد هماهنگ اصلی تولید می‌گردد یا به عبارتی فقط هماهنگ‌های فرد ایجاد می‌شوند.
 
  
پس با توجه به نوع انتهای تار یا طناب و تعداد گره‌ها و شکم‌های ایجادشده در طول تار یا طناب می‌توان شماره‌ی هماهنگ را تشخیص داد، شکل آن را رسم کرد، رابطه‌ی آن را نوشت و سایر اطلاعات پرسیده‌شده در مسأله را به‌دست آورد. به خاطر داشته باشید که:

1- فاصله‌ی دو گره متوالی و برابر،   می‌باشد و فاصله‌ی یک گره از شکم مجاور آن   می‌باشد.

2- در موج ایستاده، دامنه‌ی نقاط مختلف، متفاوت است ولی نقاط بین دو گره، همگی هم‌فاز هستند و با نقاط بین دو گره بعدی، در فاز مخالف می‌باشند.

3- امواج ایستاده در هر سه نوع (جامد، مایع و گاز) به‌وجود آمده و تشکیل می‌شوند.

4- اختلاف بسامد دو هماهنگ متوالی در تار یا طناب دو سر بسته، برابر بسامد اصلی و در تار یا طناب با یک انتهای بسته و یک انتهای آزاد، 2‌برابر بسامد اصلی می‌باشد زیرا فقط هماهنگ‌های فرد تولید می‌شوند یعنی:
دو سر بسته
باز و بسته

تداخل امواج در دو بعد مشابه بر هم نهی در یک بعد است با این تفاوت که در این حالت، تعداد نقاط گره و شکم بی‌شماری تشکیل می‌شوند و اصلی‌ترین شرط آن، وجود دو منبع موج هم‌بسامد و هم‌فاز می‌باشد که همانند شکل کتاب، بتوانند امواجی را در محیط دوبعدی (مانند سطح آب) منتشر کنند. در این حالت به دلیل اختلاف راه نقاط محیط با دو منبع  ، اختلاف فاز در آن‌ها ایجاد می‌شود که   از رابطه‌ی زیر به‌ست می‌آید:
 
در این تداخل نقاط گره و شکم روی هذلولی‌هایی هستند که برحسب فاصله ا ز دو منبع به‌وجود می‌آیند.
2- صوت، موجی طولی است که در اثر انبساط و تراکم‌های متوالی لایه‌های هوا پیش‌روی می‌کند و به‌عبارتی دارای تپ‌های تراکمی (پرفشار) و انبساطی (کم‌فشار) می‌باشد. سرعت انتشار صوت در محیط‌های متراکم، بیش‌تر می‌باشد و لذا در جامدها بیش‌تر از مایع‌ها و در مایع‌ها بیش‌تر از گازهاست. سرعت انتشار صوت در گازها از رابطه‌ی   به‌دست می‌آید.

لوله‌های صوتی وسایلی هستند که در آن‌ها ستونی از هوا وجود دارد و با دمیدن در آن‌ه‌ا می‌توانیم امواج ایستاده‌ی طولی تشکیل دهیم. لوله‌ها به دو نوع هر دو انتها باز و یک انتهای باز و یک انتهای بسته طبقه‌بندی می‌شوند که روابط آن‌ه‌ا مشابه روابط امواج ایستاده در تار یا طناب می‌باشد که پیش از این توضیح داده شد. در حل مسائل لوله‌های صوتی، حتماً به نوع انتهای لوله و تعداد گره و شکم یا شماره‌ی صوت ایجادشده توجه نمایید زیرا این نوع تست‌ه‌،ا حل ساده‌ای دارند و با دقت بیش‌تری برای حل آن‌ها می‌توان به پاسخ صحیح رسید. مسائل مطرح‌شده در مورد تار و طناب در مورد لوله‌های صوتی نیز برقرار می‌باشد.

شدت صوت، رابطه‌ای است که توجه به اجزای آن می‌واند در حل تست‌‌ها کمک کند.   شدت صوت با مجذور دامنه و بسامد، نسبت مستقیم و با مجذور فاصله از منبع صوت، نسبت عکس دارد. درک انسان از صوت، تراز شدت صوت نام دارد که واحدهای آن، بل و دسی‌بل می‌باشد و برابر است با:
 
و در قیاس تراز شدت صوت در دو حالت مختلف داریم:
 
اگر منبع صوت و ناظر هر دو یکسان باشند، ناظر بسامد واقعی منبع را می‌شنود ولی با حرکت نسبی ناظر و منبع نسبت به یکدیگر، ناظر بسامدی متفاوت با بسامد اصلی منبع را می‌شنود که به آن بسامد ظاهری گویند و این پدیده را اثر دوپلر می‌نامند. رابطه‌ی اثر دوپلر را حتماً به خاطر بسپارید زیرا در سال‌های اخیر همواره مسأله‌ی دوپلر، جزو لاینفک سؤالات آزمون سراسری بوده است:
 
- در استفاده از رابطه‌ی اثر دوپلر توجه کنید که سرعت‌‌های   و   دارای جهت هستند و علامت منفی یا مثبت آن‌ها در حل مسأله اثرگذار می‌باشد. جهت مثبت، جهت انتشار صوت از منبع به سمت ناظر می‌باشد.
3- در فصل امواج الکترومغناطیس، نوع دیگری از امواج که برای انتشار احتیاج به محیط مادی ندارند، معرفی می‌گردند. برای تسلط به مطالب این فصل، لازم است اندکی از مباحث مغناطیس و القای سال گذشته را به خاطر داشته باشید. شکل‌گیری موج الکترومغناطیسی توسط آنتن به‌خوبی در کتاب توضیح داده شده ولی جدول ویژگی‌های امواج الکترومغناطیسی را حتماً چندین‌بار با خودتان مرور نمایید. مهم‌ترین موضوع این فصل که مورد پرسش قرار می‌گیرد، آزمایش یانگ است. حتماً روابط نوارهای روشن و تاریک را به‌خوبی بیاموزید و بدانید که علت شکل‌گیری آن‌ها باز هم پدیده‌ی تداخل امواج است.

  نوارهای تاریک
  نوارهای روشن
4- در فصل فیزیک اتمی، توجه به نمودارهای تابندگی برحسب طول موج از هر دو دیدگاه جدید و قدیم و توجه به نتایج آن، اهمیت دارد. پدیده‌ی فوتوالکتریک و رابطه‌ی آن، یکی از مهم‌ترین مطالبی است که در این فصل مورد سؤال قرار می‌گیرد. حتماً رابطه‌ی   را خوب تمرین کنید و مسائل زیادی از آن حل کنید تا بر آن مسلط شده و بتوانید پاسخ‌گوی سؤال احتمالی آن باشید. رابطه‌ی ریدبرگ- بالمر، یکی دیگر از سرفصل‌های اساسی در این مبحث است و بر مبنای آن، جدول رشته‌های طیف اتم هیدروژن تنظیم شده است. نام رشته‌ها و گستره‌ی طول موج آن‌ها، جزو نکاتی است که حتماً باید به خاطر داشته باشید. مدل اتمی بعد و چهار اصل آن را دقیقاً مطالعه کنید و تعداد حالت‌ه‌ای تابش فوتون از ترازهای بالاتر به ترازهای پایین‌تر   را از روی شکل کتاب بررسی نمایید.
5- در فصل فیزیک هسته‌ای، بنای بیش‌تری به استفاده از محفوظات شماست ولی تجربه‌ی چند سال اخیر نشان داده که رویکرد طراحان در طرح تست، بیش‌تر به دو موضوع محدود می‌گردد: یکی مسأله‌ی پرتوزایی و پرتوهای   و   و   که موازنه کردن دو طرف واکنش پرتوزایی چه از نظر عدد اتمی و چه از نظر عدد جرمی اهمیت به‌سزایی دارد و دیگری، مبحث نیمه‌عمر و روابط آن. نیمه‌عمر، مدت زمانی است که طول می‌کشد تا تعداد هسته‌های پرتوزای موجود در یک نمونه، به نصف برسد.

جرم باقی‌مانده و  از مباحث دیگر قابل توجه در این فصل می‌توان به نیم‌رسانای نوع اشاره کرد که از کنار هم قرارگیری آن‌ها دیود حاصل می‌شود.

توضیحات آخر فصل، راجع به انرژی هسته‌‌ای و نحوه‌ی تولید آن از اورانیوم تا آخرین ذره‌ پرتوزا نیز قابل توجه می‌باشد و خوب است حتماً در هر دور مرور، نیم‌نگاهی به این دو موضوع داشته باشید.

در انتها مجدداً یادآور می‌شویم که تست‌های کتاب فیزیک 2 پیش‌دانشگاهی عمدتاً ساده و روان هستند لذا از دست دادن آن‌ها به جهت کمبود وقت در آزمون سراسری، اشتباه بزرگی است. پس وقت خود را به‌گونه‌ای تنظیم کنید که حتماً همه‌ آن‌ها را یک دور بررسی نمایید.

مشاوره درسی ریاضیات گسسته فصول 1 تا 6 - گروه ریاضی

بخش اول کتاب گسسته که شامل فصول 1 تا 3 میباشد، به مبحث گراف می پردازد.

 

گراف مبحثی است که در کتاب پیش دانشگاهی، بحث جدیدی محسوب میشود و دانش آموزان در 3 سال اول دبیرستان با این بحث آشنا نشده اند.

 

از این رو، حجم تعاریف و مطالب مقدماتی در ابتدای این بحث، نسبتاً زیاد است، ضمن اینکه یکی از پیش نیازهای اصلی این بحث، مفاهیم آنالیز ترکیبی و روابط مربوط به جایگشت و ترکیب میباشد که توصیه میشود داوطلبان ابتدا روی این مفاهیم تسلط یافته سپس به حل مسائل مربوط به گراف بپردازند.

 

توجه شود که علیرغم اینکه بحث گرافها از مباحث نسبتاً ساده کتاب گسسته محسوب میشود اما توجه به تعاریف موجود در کتاب درسی به طور دقیق و همچنین آگاهی کامل از قراردادها و اصطلاحات کتاب، شرط لازم در دستیابی به موفقیت در حل تستهای این بحث است.

 

به طور کلی تستهای بحث گراف، تستهایی با ظرافتهای بسیار زیاد هستند که در قالب سؤالات متنوع، نمود پیدا میکنند و داوطلبان پس از حل تستهای متنوع میتوانند تشخیص دهند که «دقت زیاد» در حل تستهای این بحث نقش زیادی دارد چراکه در بسیاری از موارد، عدم دقت در موارد استثناء و یا شرایط موجود در یک قضیه و یا جزئیات یک تعریف میتواند منجر به نادرست زدن تستها توسط داوطلبان شود. از مهمترین مباحث گراف که در سالهای اخیر در کنکور سراسری بیش از سایر مباحث از آنها سؤال طراحی شده، میتوان به محاسبه تعداد مسیرها و تعداد دورهای یک گراف، ویژگیهای گرافهای همبند و ناهمبند، ویژگیهای دنباله درجات رئوس یک گراف، ویژگیهای درخت و ماتریس مجاورت نظیر یک گراف اشاره کرد.

 

یکی از انواع تستهای گراف که از دسته سؤالات مشکل محسوب میشود و احتمال اشتباه در آنها بسیار زیاد است، تستهایی هستند که در آنها «تعداد» گرافهایی با ویژگیهای داده شده مورد نظر است و تعداد مطلوب از طریق رسم به دست می آید (در این نوع تستها اطمینان از اینکه تمام حالات مورد نظر توسط داوطلب رسم شده است و یا اینکه تمام حالات رسم شده غیریکنواخت بوده و تکراری نیستند، بسیار مهم است).

 

توجه شود که بعضی مفاهیم و تعاریف گرافها نیز در تمرینات کتاب درسی آمده است ولی در متن درس، به آنها اشاره ای نشده است. مثلاً تعریف گراف همیلتنی یا تعریف گراف پترسن و یا معرفی رابطه همارزی «وجود مسیر بین دو رأس مفروض گراف» از جمله این موارد هستند. بنابراین لازم است داوطلبان محترم حتماً تمامی تمرینات کتاب درسی را بادقت مطالعه و حل کنند چون تا به حال بسیاری از سؤالات کنکور سراسری، دقیقاً از تمرینات کتاب و یا مشابه آنها طرح شده است.

 

از آنجا که نکات و ویژگیها و روابط موجود در بحث گرافها از نظر تعداد، زیاد و متنوع هستند، امکان خلاصه نویسی و دسته بندی در این بحث چندان وجود ندارد و باید در ضمن زدن تستهای متنوع و زیاد، این ویژگیها و نکات را مرور کرد و آنها را به خاطر سپرد.

 

فصول 3 تا 6 کتاب، به مبحث نظریه اعداد میپردازد که مبحثی بسیار مهم است و نیاز به ابتکار، خلاقیت و توان ذهنی زیاد دارد. تمامی مباحث این 3 فصل که شامل اصل خوشترتیبی، قضیه تقسیم، تبدیل مبناها به یکدیگر، بمم، کمم و اعداد اول و مفهم همنهشتی است، شامل مسائل بسیار متنوع و مهم میباشد که تسلط بر آنها نیاز به تمرین بسیار زیاد دارد.

 

شاید بتوان مهمترین بحث نظریه اعداد را همنهشتی معرفی کرد زیرا کاربرد تمامی فصول 4 و 5 در فصل 6 نمایش داده میشود و به همین دلیل، معمولاً تعداد سؤالات این بحث، از سایر مباحث بیشتر است. مهمترین سؤالات همنهشتی، شامل تعیین باقیمانده تقسیم یک عدد تواندار بر یک عدد طبیعی، تعیین رقم یکان یک عدد، حل معادلات سیال و معادلات همنهشتی، قضایای فرما و ویلسون و همچنین تستهایی که مستقیماً به ویژگیهای رابطه همنهشتی مربوط هستند، میباشد.

 

از دیگر مواردی که در کنکور سالهای اخیر اکثراً مورد توجه طراحان سؤال کنکور قرار گرفته است، قواعد تقسیم پذیری بر بعضی اعداد میباشد که در قالب تعیین پارامترهای a و b مورد سؤال واقع میشود و توصیه میشود که داوطلبان به حل مسائل این بحث اهمیت ویژه ای دهند.

روش مطالعه دیفرانسیل ـ گروه ریاضی

یکی از دغدغه های همیشگی دانش آموزان، یادگیری ریاضیات است...

 

تقریباً این جمله عمومی که «من ریاضی یاد نمی گیرم» را همه ی ما به وفور شنیده ایم. همین تفکر غلط، که ناشی از عدم به کارگیری شیوه های صحیح یادگیری ریاضیات است، موجب شده تا علاوه بر کاهش اعتماد به نفس، یادگیرندگان به سوی «شیوه های غلطی همچون حفظ کردن، تلاش بی حاصل در حل انبوهی از تست ها، شرکت در کلاس های متعدد و تکراری و نتیجه آن، از دستدادن زمان و ...» سوق داده شوند.

 

درحالی که، حل مشکل در درجه اول مستلزم شناسایی ریشه های آن و سپس به کارگیری راهکارهای اثربخش و کارآمد برای حل آن می باشد و نه سحطی نگری و پاک کردن صورت مسأله. با نگاهی گذرا به عرصه تلاش های دانش آموزان در راه کامیابی و موفقیت های تحصیلی، روشن می شود که بسیاری از آن ها مثال بازیکن فوتبالی هستند که بی هدف و بدون برنامه، به دویدن بی حد و بازده پرداخته و در آخر، درحالی که از خستگی، توان نفس کشیدن هم ندارد به آن ها گفته می شود که شکست سنگینی را متحمل شده اند.

 

جملات بالا شاید گرد یأس و ناامیدی بر افق شما پاشیده باشد، اما خبر خوب این است که یادگیری ریاضیات، چنانچه به طور صحیح به آن پرداخته شود؛ نه تنها ممکن است بلکه خیلی هم آسان، قابل دستیابی است. در ادامه این مقاله به بسط فرآیندی می پردازیم که می تواند به عنوان راهکاری برای یادگیری اثربخش ریاضیات و به خصوص حساب دیفرانسیل و انتگرال به کار گرفته شود. قبل از آن لازم است تا برخی مطالب را از نظر بگذرانید.

یادگیری ریاضیات به منزله فرآیندی پویا

 

به طور کلی، یادگیری یک فرآیند است. یعنی شامل گام ها و مراحل مختلفی است که با هم رابطه علت و معلولی دارند و آغاز یک مرحله، مستلزم پایان مرحله قبل است. به عبارت دیگر، خروجی های مرحله قبل، ورودی های مرحله بعد می باشد. این اولین نکته ای است که باید به آن توجه کنید. اشکال بسیاری افراد در یادگیری ریاضیات این است که به بهانه هایی مانند کمبود زمان، مراحل را تکمیل نمی کنند و نتیجه طبیعی آن عدم یادگیری کامل است.

 

از طرف دیگر یادگیری ریاضیات، پویا است. یعنی در فرآیند، بازخوردهای گوناگونی بین مراحلی که با هم فاصله دارند، وجود دارد و این دومین درس مهم است. یعنی پایان یک مرحله، به معنای پایان همیشگی و بایگانی کردن آن در پستوهای ذهن شما نیست.

فرآیند یادگیری حساب دیفرانسیل و انتگرال

 

با آنچه به طور خلاصه در بخش های قبل گفته شد، اکنون به شرح فرآیندی که منحصراً جهت یادگیری این درس برای موفقیت در کنکور، براساس مطالعات گسترده ادبیات علمی و به کارگیری تجربیات موسع حاصل شده است، می پردازیم. نمودار بلوک دیاگرامی این فرآیند را می توانید در شکل 1 ملاحظه کنید.

مرحله اول: یادگیری مفاهیم

 

در این مرحله، دانش آموز مفهوم پایه ای مورد بحث را می آموزد. مثلاً یاد می گیرد که مشتق چیست، چه معنایی می دهد و چگونه تعریف می شود.

 

گام 1- توجه کامل در درس: از پراکندگی ذهنی خودداری کنید و تلاش کنید تمام تمرکزتان را به توضیحات و نه صدای معلم جلب کنید. با خودتان فرض کنید که این آخرین فرصت برای فهم مطلب است. گرچه، اینگونه نیست. خودتان را در جریان سیال کلاس قرار دهید و حتما سؤالهای پیش آمده را مطرح کنید. تلاش کنید مثال های مطرح شده در کلاس را خودتان حل کنید و از حل غلط نترسید.

 

گام 2- مطالعه کتاب درسی و جزوه: عبارات موجود در کتاب درسی و جزوه را با دقت مطالعه کنید. برای خودتان توضیح دهید و مثال ها را قبل از دیدن راه حل، حل کرده و سپس با راه حل موجود، مقایسه دقیق کنید.

 

گام 3- حل مسائل پایه ای: مسائل کتاب درسی و سؤالات تشریحی دیگر را از منابع معتبر حل و تحلیل کنید و راه حل های خود را حتماً تصحیح کنید.

مرحله دوم: تثبیت مفاهیم

 

در این مرحله، باید تلاش کرد تا مفاهیم در ذهن ماندگار شده و قابلیت تبدیل به راه حل پیدا کند.

 

گام 1- تفکر روی مفاهیم: این گام از اهمیت ویژه ای برخوردار است. تلاش کنید تا مفاهیم را مانند یک معلم برای خود و دوستانتان روی کاغذ توضیح دهید و در وقت های آزاد خود با تصویرسازی ذهنی، مفاهیم را در ذهن خود مرور و تصویر کنید.

 

گام 2- حل مسائل تشریحی دشوار: با استفاده از کتابهای تکمیلی با منابع مربوط به معلمتان، مسائل تشریحی دشوارتری را یافته و حل کنید. مباحثات گروهی با دوستانتان، روی این مسائل بسیار مفید است.

مرحله سوم: توسعه تسلط و خلاقیت

 

در این مرحله، دانش آموز باید با افزایش تسلط خود را روی روش های حل مسأله که حاصل تثبیت مفاهیم است، بتواند به توسعه روشهای خلاقانه حل مسأله که محور ریاضیات است، دست یابد.

 

گام 1- حل تستهای تألیفی بدون زمان: بدون حساسیت به زمان و مانند سؤالات تشریحی و با توجه به موضوع و استفاده از منابع مختلف، به سؤالات تستی پاسخ دهید.

 

گام 2- توجه به راه حل های مختلف برای حل سؤال: در صورت متفاوت بودن راه حل پاسخنامه با راه حل شما، حتماً آن راه را نیز به طور دقیق بررسی کنید و خودتان نیز سعی کنید راه حل های بدیعی ارائه دهید.

 

گام 3- خواب روی مسأله: اگر نتوانستید راه حل مسأله ای را پیدا کنید یا آن را متوجه شوید، ذهن خود را روی مسأله قفل کنید و به دنبال راه حل بگردید، هر چند زمانبر باشد. اینکار را در حالی که دراز کشیده اید، بیرون هستید یا جایی لم داده اید، انجام دهید.

 

مرحله چهارم: توسعه سرعت

 

در این مرحله، باید سرعت رسیدن به جواب را افزایش داد. البته بسیار مهم است که این مسأله را فدای دقت نکنید.

 

گام 1- اصلاح شیوه نگارش حل مسأله: لازم نیست که برای حل تست ها، راه حل ها را مبسوط و آراسته با ذکر تمام جزئیات بنویسید. تا می توانید مختصر بنویسید و مراحلی را که می توانید بدون ریسک انجام دهید، روی کاغذ نیاورید.

 

گام 2- برقراری توازن بین سرعت و دقت: به هیچ وجه دقت را فدای سرعت نکنید. زدن 10 تست درست، خیلی بهتر است از زدن 20 تست که 9 تای آن به علت بی دقتی غلط از آب در بیاید. چون انگار 7 تست درست زده اید.

 

گام 3- زدن تستهای زمان دار: بسته هایی شامل 25 تست انتخاب و در مدت معینی به آن ها پاسخ داده و در پایان تصحیح و درصدگیری کنید. پس از ثبت درصد، برای مقایسه های بعدی در جایی مطمئن، راه حل های خود را با پاسخنامه مقایسه و تحلیل جامعی انجام دهید. در قسمت هایی که مشکل دارید، به بازخورد نشان داده شده در شکل توجه کنید.

 

برای مدیریت زمان، برای بسته های 25 تایی از 50 دقیقه شروع و به 35 دقیقه کاهش دهید.

 

تذکر مهم: فرآیند تشریح شده، برای هر مبحثی باید اجرا شود. پس از اتمام آن، حتماً باید در فاصله های 15 روزه «که به مباحث دیگری رسیده اید» حداقل یک بسته 15 تستی را پاسخ دهید و نکات اصلی را مرور مختصری کنید.

روش مطالعه درس هندسه تحلیلی فصول 4 و 5

فصل چهار هندسه تحلیلی به بحث ماتریس می‌پردازد. در فصل ماتریس به غیر از اعمال مقدماتی روی ماتریس‌ها مانند جمع، تفریق، ضرب و تراز‌ماده کردن که ساده و تکراری هستند و معمولا به دلیل سادگی مستقیما مورد سوال واقع نمی‌شوند، اما ویژگی‌های مهمی که در ضرب ماتریس‌ها و یا در ترازماده کردن موجود است حتما باید مد‌نظر قرار گیرند. (مثلا در ضرب ماتریس‌ها خاصیت جابه‌جایی وجود ندارد و یا قاعده حذف در حالت کلی برقرار نیست و یا ضرب دو ماتریس غیر صفر می‌تواند برابر صفر شود) اما شاید مهمترین بحث فصل چهار که قطعا از این قسمت در کنکور سراسری سوال خواهیم داشت، ویژگی‌های دترمینان و طریقه محاسبه دترمینان‌ها بدون بسط است که شامل مسایل متنوعی است و حل بعضی از آنها نیاز به خلاقیت و ابتکار و حل نمونه‌های تستی زیاد دارد. نمونه دیگری از تست‌های این مبحث که در کنکورهای سال‌های اخیر زیاد دیده شده است، محاسبه توان nام یک ماتریس و یا استفاده از ویژگی‌های ماتریس دوران در محاسبه توان nام یک ماتریس است.

 

همچنین تبدیلات ماتریسی شامل تقارن، تجانس و دوران بسیار حائز اهمیت هستند و به اشکال مختلف از این قسمت‌ها سوال مطرح می‌شود (یادگیری ماتریس‌های تقارن و تجانس و دوران از روی تعبیر هندسی آنها و تبدیلی که روی یک نقطه دلخواه در صفحه مختصات دوبعدی انجام می‌شود، راحت‌تر صورت می‌گیرد).

 

تعریف ماتریس وارون، ویژگی وارون‌پذیری، نحوه محاسبه ماتریس وارون و نحوه محاسبه یک درایه خاص از ماتریس وارون و ویژگی‌های مهم وارون و الحاقی از دیگر مباحثی هستند که به‌دلیل مشابهت روابط با یکدیگر و تنوع زیاد آنها، معمولا امکان اشتباه در آنها بسیار زیاد است و از این‌رو معمولا در سوالات کنکور از این قسمت سوال خواهیم داشت (بعضا عدم آگاهی از ویژگی‌های ماتریس وارون و یا الحاقی در ماتریس‌های گوناگون باعث می‌شود تا داوطلبان راهی طولانی برای حل مساله انتخاب کنند در حالی که با آگاهی کامل از این ویژگی‌ها، راه‌حل بسیاری از تست‌ها بسیار کوتاه می‌شود مثلا آگاهی از اینکه دترمینان ماتریس الحاقی چه ارتباطی با دترمینان ماتریس اصلی دارد باعث می‌شود تا به‌راحتی از طریق دترمینان ماتریس اصلی و بدون نیاز به محاسبه ماتریس الحاقی حاصل دترمینان آن به‌دست آید) قابلیت یادگیری نکات ریز و مهم این بخش فقط از طریق حل تست‌های متنوع و فراوان ایجاد می‌شود.

 

در بحث دستگاه‌های معادلات خطی، یعنی فصل پنجم کتاب مهمترین سوالات، شرط وجود جواب دستگاه‌های همگن و غیر‌همگن و همچنین عمیات سطری مقدماتی برای ایجاد ماتریس‌های مناسب در روش‌های گوس و گوس - جردن است. (از آنجا که تنوع مسایل این بخش، خیلی زیاد نیست و راه‌حل آنها مشابه یکدیگر است با حل تعداد مناسبی تست، روش حل اینگونه تست‌ها، به‌راحتی مشخص می‌شود).

 

در بحث دستگاه‌ها، با‌توجه به تعبیر ماتریسی نظیر یک دستگاه می‌توان حل دستگاه با استفاده از ماتریس معکوس ماتریس ضرایب را نیز از نمونه سوالاتی دانست که ممکن است در کنکور با آن مواجه شویم و یا استفاده از دستور ؟کدام ؟ برای حل دستگاه از نمونه‌های احتمالی دیگر است.

 

نمونه تست‌های سال‌های قبل نشان می‌دهد که بحث روی دستگاه‌های m معادله و n مجهولی نیز که   است بسیار مهم است (مانند دستگاه‌های دو معادله و سه مجهولی یا دستگاه‌های سه معادله و دو مجهولی) به‌طور کلی تعبیر هندسی دستگاه‌ها به بحث در مورد حالات متفاوت جواب‌های دستگاه بسیار کمک می‌کند به‌عنوان نمونه برای بحث درباره دستگاه دو معادله و سه مجهولی باید تعبیر هندسی آن را که تلاقی دو صفحه با یکدیگر است در نظر بگیریم که در این صورت مشخص می‌شود که امکان وجود جواب منحصر به فرد برای دستگاه در این حالت وجود ندارد زیرا تقاطع دو صفحه هیچگاه یک نقطه نمی‌شود.

 

توجه شود که حل تمرینات کتاب درسی به‌خصوص در فصول چهار و پنج بسیار توصیه می‌شود زیرا بسیاری از تست‌ها برگرفته از تمرینات کتاب هستند.

 

 

مشاوره درسی - گروه ریاضی - هندسه تحلیلی

 توصیه‌های کلی درباره‌ی هندسه‌ی تحلیلی:

یکی از ویژگی‌های بارز تست‌های هندسه تحلیلی که تقریباً در تمامی بخش‌های کتاب وجود دارد، این است که محاسبات آنها عمدتاً طولانی و وقت‌گیر هستند و مهارت در محاسبات این بخش، به تمرین فراوان نیاز دارد. از طرفی به دلیل حجم محاسبات زیاد، امکان بی‌دقتی در آن‌ها بسیار زیاد است.

 

به همین دلیل به داوطلبان توصیه می‌شود که در زدن تست‌های این قسمت، همانند آزمون کنکور، در منزل نیز تمرینات تستی را با گرفتن زمان که حدوداً 5/1 دقیقه برای هر تست می‌باشد، انجام دهند تا سرعت‌عمل مناسب را به همراه دقت مطلوب، کسب کنند.

 

به‌طور کلی تعداد روابط و فرمول‌های مهم و یا نکات و ویژگی‌هایی که مورد استفاده قرار می‌گیرند، از نظر تعداد، زیاد هستند و به همین دلیل خلاصه‌نویسی، دسته‌بندی و در صورت امکان استفاده از نمودار برای به‌خاطر سپردن آن‌ها توصیه می‌شود حتی در مواردی لازم است داوطلبان، روش اثبات به‌دست آمدن فرمول‌ها و روابط را نیز مطالعه و تمرین کنند تا رابطه‌ی مورد نظر در ذهن ‌آن‌ها نقش بندد. استفاده از

آزمون‌های سال‌های قبل گزینه‌ دو نیز منبع مناسبی است برای داوطلبان تا با نمونه‌های تستی بیش‌تری آشنا شوند.

 

زدن تست‌های مربوط به هر فصل پس از پایان آن فصل و به تعداد مناسب به‌طوری که داوطلب احساس کند به اکثر مطالب درسی آن فصل مسلط شده است، از مواردی است که به داوطلبان محترم توصیه می‌شود.

 

بدیهی است که زدن تست‌های دوره‌ای به‌صورت آزمون‌های مطابق با کنکور سراسری که شامل تمامی مباحث هندسه تحلیلی است، به‌خصوص پس از اتمام کل مباحث کتاب، از آخرین مواردی است که به داوطلبان توصیه می‌شود.

 

هم‌چنین دقت شود که مبحث ماتریس و دستگاه چون از آخرین مباحث کتاب درسی است، معمولاً دانش‌آموزان دوره‌ی پیش‌دانشگاهی، به اندازه‌ی فصول قبلی روی آن وقت نمی‌گذارند و از آن‌جا که تعداد تست‌های این مباحث نسبت به کل تست‌های هندسه تحلیلی زیاد است، توصیه می‌شود برای تسلط بر تست‌های این مبحث، حتماً تعداد کافی و متنوع از تست‌های این بخش در برنامه‌ی درسی داوطلبان در نظر گرفته شود.

روش مطالعه درس زیست شناسی ۱ و ۲ ـ گروه تجربی

زیست شناسی و آزمایشگاه 1

این کتاب در کنکور، درحدود 13 تا 15 سؤال را به خود اختصاص میدهد، که بارمبندی سؤالات آن، تقریباً از یک اصول خاصی تبعیت میکند.

فصل 1) یک سؤال

فصل 2) یک سؤال

فصل 3) دو سؤال

فصل 4) دو سؤال

فصل 5) یک سؤال

فصل 6) دو یا سه سؤال

فصل 7) دو سؤال

فصل 8) دو سؤال

را به طور معمول میباشند.

در فصل 1: دقت در مطالبی همچون چگونگی فعالیت آنزیمها، جایگاه گوارش پلیساکاریدها. نوع پلیساکاریدهای ذخیرهای و ساختاری در جانداران مختلف و ویژگی آنزیمها و انواع پروتئینها از لحاظ عملکرد، و چگونگی تأثیر گروه های فعال در مولکول ی زیستی، اهمیت قابل توجهی دارند.البته نحوه عملکرد آنزیم کاتالاز، تأثیر H2O2 بر سلول و نوع واکنشهایی که آنزیمها در سلول انجام میدهند، قابل توجه است.

در فصل دوم: ویژگیهای تک سلولی مژکدار تریکودینا از لحاظ شکلی و تغذیه ای، ویژگیهای غشاهای سلولی از لحاظ نوع مولکولهای سازنده غشاء، وظیفه غشاء، وظیفه اندامک های فاقد غشاء، جایگاه آنها، وظیفه اندامکهای غشاءدار، ویژگیهای ریخت شناسی و عملکردی آنها، چگونگی نقل و انتقال مولکولها از غشاهای زیستی و همچنین خاستگاه اندامکهای غشادار، اهمیت ویژهای دارد.

در فصل سوم: تقسیم بندی بافتهای جانوری، از لحاظ بافتهای اصلی و فرعی، نوع مولکولهای سازنده غشای پایه، و اینکه همه انواع بافتهای پوششی غشای پایه دیده میشود یا خیر؟ و اینکه مولکولها از چه موادی تشکیل شده و یا در بافتهای پیوندی، چگونگی توزیع این بافت و عملکرد آنها و در بافت ماهیچه ای، شکل و عملکرد سلولها، توجه شود.
ویژگیها و طبقه بندی بافتهای گیاهی از لحاظ نوع، عملکرد، محل استقرار، و حتی نوع گیاهانی که در آنها دیده میشود، باید مدنظر واقع شود.

در فصل 4: یعنی بحث گوارش، دقت در نوع سیستم گوارشی جانوران مختلف و اینکه آیا همه جانوران لزوماً سیستم گوارشی احتیاج دارند یا خیر؟ و اگر سیستم گوارشی خاصی را دارا هستند آیا از نوع کیسه گوارشی یا لوله گوارشی است؟
دقت در مسیر و بخشهای لوله گوارشی جانوران، جایگاه های شروع گوارش مکانیکی، شیمیایی، جایگاه های ادامه گوارش شیمیایی و مکانیکی و جایگاه چگونگی جذب مواد مختلف در مسیر لوله گوارشی اهمیت دارد.

بخشهای مختلف لوله گوارش انسان از دهان تا مخرج. نوع ماهیچه های موجود در هر بخش، اینکه کدام بخش ارادی و کدام بخش غیرارادی هستند؟ و ترتیب بخشهای سازنده لوله گوارش از مری تا مخرج، به ترتیب از بیرونی ترین لایه تا درونی ترین لایه و نوع ترشحات و ویژگیهای مواد ترشحی به درون لوله گوارش و چگونگی ترشحات وارده به لوله گوارش و چگونگی ترشحات وارده به لوله گوارش، اهمیت دارد.

در انتها، مقایسه سیستم گوارشی علفخواران نشخوارکننده و غیرنشخوارکننده نیز توصیه میشود.

در فصل 5: دقت در سیستم پرندگان، نحوه نقل و انتقال هوای ورودی به سیستم تنفسی پرنده.چگونگی ورود هوا به بخشهای مختلف سیستم تنفسی پرندگان.دقت در سیستم تنفس جانوران مختلف، بخشهای تشکیل دهنده سیستم تنفسی انسان، چگونگی عملکرد آنها، اهمیت قابل توجهی دارد.

در فصل 6: دقت در سیستم گردش خون از قبیل بسته یا باز بودن، موضوعی تحت عنوان تیره و روشن بودن خون در بخشهای ورودی به قلب یا خروجی از قلب.
توجیه گردش بزرگ و کوچک خونی در جانوران، موضوعی تحت عنوان گردش خون ساده یا مضاعف یا ناقص و کامل بودن.

● بررسی عملکرد میوکارد قلب، الکتروکاردیوگرام، و موضوعات وابسته به آن، توزیع خون در بافتها، مبادله مدار بین خون و بافت در مویرگها و نیز مکانیسم های توجیه نوار الکتروکاردیوگرام، وضعیت دریچه ها و حفره های قلبی و صداهای قلبی در بررسی نوار قلب به همراه گروههای خونی اصلی و فرعی، اهمیت قابل توجهی دارد.

در موضوع بحث گیاهی نیز:

چگونگی انجام نقل و انتقال مواد از تار کشنده تا آوند چوب.

عوامل موثر در جریان یافتن شیره خام در بافت هادی چوبی.

مکانیسم تعرق، وضعیت بخشهای مختلف سلول نگهبان در هنگام باز و بسته بودن روزنه ها.

پدیده تعرق، بذرافشانی و جریان توده ای باید بیشتر و با دقتتر مطالعه شود.

در موضوع بحثهای فصل 7 یعنی دفع مواد زائد.

نوع ماده زائد نیتروژندار دفعی در جانداران مختلف در زیستگاه های مختلف.

● میزان مصرف آب و انرژی لازم برای دفع مواد زائد نیتروژندار

بررسی بخشهای مختلف نفرون، مبنی بر اینکه، این بخشها در کجای کلیه قرار داشته و هر بخشی چه عملی را انجام میدهند.

بررسی فرآیند تراوش، بازجذب و ترشح مواد از لحاظ نوع مواد در بخشهای مختلف هم بسیار مهم هستند.

بررسی عمل دیالیز و چگونگی عملکرد کلیه در تنظیم PH خون نیز مهم به نظر میرسند.

در بخش حرکت :

چگونگی حرکت کرم خاکی، و اینکه ماهیچه های طولی و حلقوی آن در بخش کشیده و حجیم چگونه هستند.

اصطلاحاتی که درمورد بخشهای سازنده تار ماهیچه ای نظیر تارچه، سارکومر، سارکولم و ... مهم هستند.

چگونگی پرواز پرنده، نوع باله های موجود در ماهیها و عملکرد هرکدام از این باله ها بسیار با اهمیت هستند.

نوع مفصلها، به ویژه بخشهای موجود در مفصلهای متحرکی مثل مفصل لولایی و بررسی ظاهری ساختارهای استخوانی هم بسیار مهم هستند.

نوع حرکتهای گیاهی، اعم گرایشی، تاکتیکی، تنگشی و نوع گیاهانی که این حرکتها را انجام میدهند، بسیار مهم هستند.

زیست شناسی و آزمایشگاه 2

این کتاب حدود 17 تا 20 سؤال را معمولاً در آزمون سراسری به خود اختصاص میدهد.

در مورد 4 فصل اول این کتاب، شیوه دقت در مطالب، دقیق خواندن مطالب کتاب درسی و نطق برداری از مطالب مطروحه، بسیار کارساز میباشد چون بیشتر مطالب جنبه حفظی داشته و مطالب تحلیلی زیادی وجود ندارد. عمده مطالب تحلیلی این کتاب مربوط به بخشهای فصل 5 تا 8 کتاب میباشد.

فصل 5 یعنی ماده ژنتیک : بحث پایه ای برای فصول 6، 7 میباشد که دقت در انواع نوکلئوتید، مراحل آزمایش گریفیث، ایوری، کشف عامل ترانسفورماسیون و ویژگیهای یک مولکولی که به عنوان ماده ژنتیک مطرح میشود و نیز چگونگی برقراری پیوند بین منومرها در DNA، مکانیسم همانندسازی DNA و آنزیمها مؤثر در آن نیز اهمیت دارد.

در فصل 6: شناسایی ماهیت کروماتین، کروموزوم، چگونگی انجام مراحل مختلف تقسیم میتوز و مکانیسم انجام سیتوکینز در سولولهای گیاهی و جانوری مهم هستند.

در فصل 7: که از مهمترین مباحث است، نیاز به دقت و تجزیه و تحلیل بیشتری دارد، به ویژه در زمینه وضعیت کروموزومها در مراحل مختلف تقسیم میوز و اینکه سلول در کدام مرحله پلوئید و دیپلوئید است، اهمیت دارد.

و همچنین بررسی دقیق حرفه های زندگی در سیستمهای جنسی یوکاریوتی، اینکه سلول تخم آیا میوز انجام میدهد یا میتوز؟ و اینکه واژهه ای تحت عنوان اسپروفیت و گامتوفیت چه مفهومی دارند؟ اهمیت دارد.

درک مفاهیمی نظیر اسپروفیت و گامتوفیت نقش بسیار مهمی در یادگیری بهتر حرفه های زندگی گیاهان در فصل 9 دارد.

فصل 8 یا ژنتیک : که ظاهراً به صورت کابوسی برای دانش آموزان میباشد نیز به سادگی قابل یادگیری بوده. این فصل نیازی مبرم به درک صحیح از مطالب فصل 6 و 7 دارد که دانش آموز باید بتواند مفاهیمی نظیر الل، ژن و چگونگی نوشتن گامت قوانین مندل و قوانین احتمالات را به خوبی یاد گرفته، آنگاه اقدام به حل مسائل ژنتیک کند.

سؤالاتی که از این فصل مطرح میشود، نیاز به هوش و ذکاوت بیشتری دارد که این کار صرفاً با تمرین آرام از سؤالات سادهتر و اینکه آرام آرام سطح سؤالات را دشوارتر کرده تا بتواند خلاقیتهای ذهنی و ریاضی را در حل مسائل بهکار ببندد.

در فصل 8  مسائل مربوط به شجره نامه نیز مهم هستند چرا که همواره یک سؤال در کنکور برای آن در نظر گرفته میشود که دانستن قوانینی مربوط به حل آن، بسیار موثر هستند.

فصل 9، 10، 11 :به دلیل این که بیشتر حظفی هستند، اهمیت فوق العاده ای دارند.
دقت در مطالعه در این بخشها بسیار راهگشا هستند. به ویژه در فصل 9 که کمی سختتر از بخشهای دیگر به نظر میرسد، دقت در این موضوع که ابتدا باید ویژگیهای عمومی به گیاهان دانه دار و بدون دانه را باید به صورت کلاسه شده جمع آوری کرده و در این صورت یادگیری چرخه های زندگی، بسیار ساده میشود.

در فصل 11: نمودارهای مربوط به چرخه های جنسی در زنان و نیز مکانیسم های چرخه های تخمدان، فعالیت رحم و تأثیر سیستمهای مغزی در این چرخه‌ها نیز بسیار مهم هستند.

روش مطالعه زیست شناسی 1 سال دوم
کتاب زیست‌شناسی و آزمایشگاه 1، حاوی مطالب مهمی است که همه‌ساله حدود 30درصد سؤالات کنکور سراسری را به خود اختصاص می‌دهد.

این کتاب، دارای متنی سلیس و روان می‌باشد ولی مطالب موجود در آن، به‌طرز بسیار زیرکانه‌ای نوشته شده و گاهاً نیز در بخش‌های مختلف کتاب، مطالبی نیز وجود دارد که یا کامل‌کننده‌ی همدیگر هستند یا حتی نفی‌کننده‌ی یکدیگر.

متأسفانه دانش‌آموزان غالباً در پایه‌ی سال دوم دبیرستان، با آموزش متناسب و خوبی پیرامون مطالب کتاب درسی، روبه‌رو نمی‌شوند. چون در اکثر مدارس، فقط به نوشته‌های جاری در کتاب اشاره می‌کنند. درحالی‌که آن چیزی که مطالب مطرح‌شده در فصل‌های مختلف کتاب را برای شنونده و بعداً خواننده جالب می‌کند، چراهایی خاص است که می‌توان پیرامون مطالب کتاب فوق مطرح کرد.

ارتباط دادن مطالب بخش‌های مختلف کتاب، از نکات مهم و قابل توجهی است که به آن پرداخته شود. اگر این نکات، پیرامون مطالب بخش‌های مختلف این کتاب رعایت شود، آموختن مطالب آن بسیار سریع و در عین حال شیرین می‌شود.

به نظر من، دقت در نکات این کتاب، به‌صورت خط‌به‌خط و ارتباطی، مشکل را برطرف می‌کند.

برخی از نکاتی که در این کتاب آمده و شاید در نظر اکثر دانش‌آموزان، به‌عنوان سؤال مطرح نشود یا حتی مهم به نظر نرسد:

در بخشی از این کتاب در فصل مولکول‌های زیستی پیرامون، مثلاً این‌که بدانیم:

الف- چه مولکول‌هایی در گروه درشت‌مولکول‌ها قرار دارند و این‌که درشت‌مولکول‌ها چه ویژگی‌هایی باید داشته باشند.

ب- در دستگاه گوارش انسان و بسیاری از جانوران، چه عواملی سبب هیدرولیز سلولز می‌شود؟

ج- چرا بدن ما قادر به هیدرولیز نشاسته می‌باشد ولی قادر به هیدرولیز سلولز نیست؟

د- ویزگی همه‌ی لیپیدها، آب‌گریز بودن آن‌هاست و در مقابل آن، چرا فسفولیپیدها، دوگانه دوست هستند و آیا با ویژگی همه‌ی لیپیدها هماهنگی دارند؟

ی- یا نوشته‌اند که ساختار همه‌ی استروئیدها، یکسان و شبیه کلسترول است. حال این سؤال مطرح می‌شود که کلسترول چه شکلی است؟ بررسی شکل غشاء در فصل سفری به درون سلول

یا در فصل سفری به درون سلول:

این‌که اساساً اندامک چیست؟

چه اندامک‌های غشاداری در سلول داریم و وظیفه‌ی هر کدام چیست؟

یا در صورت نبود یک اندامک غشادار، این وظیفه را در سلول چه کسی انجام می‌دهد؟

و یا این‌که منشأ شکل‌گیری این اندامک‌ها در سلول چیست؟

در فصول مختلف کتاب، نکاتی از این‌دست به‌وفور به چشم می‌‌خورد که متأسفانه دانش‌آموز، بی‌تفاوت از کنار آن‌ها می‌گذرد و چون یادگیری صحیح انجام نشده است، بنابراین امکان جایگزینی مفهومی آن در بخش‌های یادگیری عمیق مخ اتفاق نمی‌افتد.

یا مثلاً در فصل سازمان‌بندی سلول‌ها، اشاره شده که ولوکس، یک کره‌ی توخالی است.

آیا به نظر شما، این جمله عاقلانه است؟
چه‌طور می‌تواند توده‌ی سلولی توخالی در زیر آب شناور باشد؟ آیا ولوکس روی سطح آب حرکت می‌کند یا داخل آب؟ پس اگر توخالی است، چگونه اتفاق می‌افتد؟
یا در بخش گوارش نیز مراحل اولیه‌ی گوارش ذکر‌شده در مورد همه‌ی جانوران، صادق نمی‌باشد و یا مفهوم صحیحی از گوارش شیمیایی عنوان نشده و نیاز به تأمل و دقت نظر بیش‌تری در این مورد احساس می‌شود.

مثلاً براساس مطلب کتاب، گوارش شیمیایی یعنی تجزیه‌ی پلی‌مر به منومر. حال اگر در جریان گوارش، یک پروتئین بزرگ در معده لیپید‌های کوچک تبدیل ولی به منومر تبدیل نشود، چه نوع گوارشی یافته است؟

یا اساساً نحوه توضیح منحنی الکتروکاردیوگرام چگونه باید انجام گیرد؟

چرا ثبت امواج قبل از انجام عمل اتفاق می‌افتد؟ یا نحوه‌ی انتقال خون افراد به یکدیگر چگونه است؟ آیا از فرد A می‌توان خون کامل را به فرد AB داد؟ بله یا خیر آن چگونه است؟

آیا به فرد Rh منفی می‌توان خون مثبت تزریق کرد یا خیر؟

بسیاری مطالب این درس که درواقع با زبان خاصی مطرح شده ولی با دید دقیق‌تری باید به آن رسید که نیازمندی دانش‌آموز را به بررسی بیش‌تر کتاب الزامی می‌کند.

یا در بخش‌های گیاهی چرا در سطح زیر برگ، روزنه‌ی هوایی داریم و در سطح بالای برگ رسم‌شده در کتاب، روزنه‌ی هوایی رسم نشده است و اساساً چرا بارگیری و باربرداری آبکشی، همواره با انتقال فعال صورت گیرد؟

و چرا مثلاً در بخش پائین روی هنله آب باز جذب نمی‌شود و یا این‌که چه تفاوتی بین جابه‌جایی و حرکت وجود دارد؟ و این‌که مکانیسم کوتاه شدن سارکومر در طول انقباض ماهیچه‌ای چگونه رخ‌می‌دهد و یا اجزای سلول ماهیچه‌ای مخطط کدام هستند و هر کدام چه ویژگی‌هایی دارند؟

در پایان یادآور می‌شودم که مهم‌ترین عامل در یادگیری زیست، اول خواندن، دوم طرح سؤال‌های چرایی و سوم طرح مسائل ارتباطی و تجزیه و تحلیل آن‌ها می‌باشد که می‌تواند فرآیند خواندن و آموختن را از حالت حفظی به یادگیری و آموختن ارتقاء دارد.
و چیزی که یاد گرفته شود، با کوچکترین مشاهده و مرور مجدد، به مرحله‌ی عمل می‌رسد.
روش مطالعه زیست شناسی 2 سال سوم رشته تجربی

آنچه در درس زیست‌شناسی اهمیت فوق‌العاده‌ای پیدا می‌کند چگونه خواندن درس فوق و پی بردن به نکات، مفاهیم و تعاریف عنوان شده در کتاب درسی می‌باشد.

متاسفانه در سال‌های اخیر، آن چیزی که در کلاس‌های زیست‌شناسی مهجور مانده، خود کتاب درسی است. در صورتی که کتاب درسی منبع اول و آخر طرح سوال در کنکور می‌باشد ولی دید طراح سوال در برداشت‌های مختلفی که از مطالب کتاب درسی به عمل می‌آورد. همه ساله شوک جدیدی را به دانش‌آموزان رشته تجربی در طرح برخی سوالات وارد می‌کند که دانش‌آموز اصلا انتظار چنین سوالی را ندارد.

در صورتی که اگر دانش‌آموز از خوب خواندن و تجزیه و تحلیل و ارتباط دادن مسایل مختلف موجود در کتاب درسی غافل بماند هرگز قادر به پاسخگویی به سوالات فوق نمی‌باشد.

در صورتی که هم صورت سوال برای دانش‌آموز آشناست و هم گزینه‌های مطرح شده ولی قادر به پاسخگویی صحیح نمی‌باشد. علت این است که دانش‌آموز مطالب را رو بنایی و سطحی خوانده و هرگز به عمق مفاهیم مطرح شده فکر نکرده بنابراین قادر به ارتباط دادن مسایل مختلف کتاب‌ها با هم نبوده و لذا نمی‌تواند پاسخ صحیح را انتخاب کند.

به همین منظور باید نکات خاصی را در زمینه خوب خواندن کتاب و ارتباط دادن مطالب درسی کتاب‌های مختلف زیست با هم مد‌نظر قرار دهد.
مثلا در کتاب زیست (سال سوم) در صفحه 13 شکلی از پلاسموسیت‌ها ترسیم کرده که در آن اندامک‌های آبی‌رنگ فراوانی در کنار هسته سلول ترسیم کرده است. که این شکل باید این سوال را در ذهن دانش‌آموز مطرح کند که اساسا این شکل متعلق به چه اندامکی است و در این بخش از سلول چه وظیفه‌ای دارد. لازم به ذکر است که اندامک‌های آبی رنگ سیستم گلژی هستند و چون پلاسموسیت‌ها مسوولیت تولید و ترشح پارتن‌ها را برعهده دارند بنابراین باید از سیستم گلژی نسبتا وسیعی برخوردار باشند.

کتاب زیست‌شناسی سال سوم در سال‌های اخیر بارم‌بندی حدود 40-35 درصدی در کنکور دارد که نشان از اهمیت بالای این کتاب در کنکور دارد.
4 فصل اول این کتاب در حدود هشت تست در کنکور سراسری دارد. که با‌توجه به تئوریک بودن بحث‌های فوق نیازمند دقت نظر بهتر و حساسیت بیشتر نسبت به مطالب مطرح شده در کتاب هستیم.

قسمت دوم کتاب فوق مربوط به طرح مسایل ژنتیک مولکولی میتوز، میوز و حل مسایل ژنتیک می‌باشد که با‌توجه به باز بودن مطالب در این فصول به‌ویژه فصل‌های هفت و هشت باید از آرامش بیشتری در بررسی بهتر مطالب درسی و حل سوالات فوق بهره‌گیری کرد.

پاسخگویی به سوالات فصل هفت باید با ظرافت قابل توجهی صورت گیرد چون نیاز به ارتباط دادن بیشتر و دقت فراوان در بزرگی گزینه‌ها دارد.
در فصل هشت ژنتیک ظاهرا باید ضمن احترام به سیستم‌های حل مساله در کتاب، ‌به‌دلیل کوتاهی زمان در پاسخگویی به سوالات باید از راه‌های میانبر و کوتاه برای حل مسایل استفاده کرد.

مثلا اینکه باید در حل مسایل از قوانین احتمالات به‌ویژه قانون دوم احتمالات بهره‌برداری لازم به عمل آید.
مثلا اگر خواسته شد که از آمیزش خود لقاحی فردی با ژنوتیب AaBbRw چه نسبتی از زاده‌ها ژنوتیپی جدید دارند.
باید بلافاصله با قوانین احتمالات، شانس ایجاد ژنوتیپ‌های صفات را به صورت تک‌تک محاسبه کرده و بعد در هم ضرب کنیم.
AaBbRw  x  AaBbRw
Aa x Aa → 1/4 AA     1/4 Aa 1/4 Aa 1/4 aa
Aa x Aa → 1/4 RR     1/4 Rw 1/4 Rw 1/4 ww
Aa x Aa → 1/4 BB     1/4 Bb 1/4 Bb 1/4 bb

در نتیجه احتمال تولد فردی با ژنوتیپ  AaBbRw=1/8   است و بقیه زاده‌ها یعنی 8/7 زاده‌ها ژنوتیپی جدید دارند.
بخش شجره‌نامه نیز از بحث‌های جذاب و جالب این کتاب می‌باشد که متاسفانه برای دانش‌آموزان سخت به نظر می‌رسد. ولی اگر مطالب و راه‌حل‌های به ارث رسیدن صفات و حل مسایل را خوب آموخته باشید. حل کردن شجره‌نامه کار آسانی است. شجره همان مساله‌ای است که فقط به نهادهای خاصی نشان داده می‌شود.

بحث گیاهی هم بسیار سخت به نظر می‌رسد و از جذابیت کمی نزد دانش‌آموز برخوردار است. ولی اگر چرخه‌های زندگی یوکاریوتی به خوبی درک شوند. یادگیری بحث گیاهی بسیار آسان است. اغلب اوقات دانش‌آموز اصطلاحات خاصی مثل اسپوروفیت و گامتوفیت را نیاموخته ولی به دنبال یادگیری بحث گیاهی است که چنین چیزی ممکن نمی‌باشد.

فصل 11 سوم نیز در کنکور حدودا دو سوال دارد که توجه به نمودارهای کتاب بخش عمده‌ای از مفاهیم را به دانش‌آموز می‌آموزد.
روش مطالعه درس زیست‌شناسی پیش‌دانشگاهی گروه تجربی
از این بخش در کنکور حدود شش الی هشت سوال مطرح می‌شود. فصل یک پیش‌دانشگاهی فصلی است نسبتا مشکل از لحاظ عنوان‌بندی و مفاهیم و در کتاب‌های مختلف کمک‌آموزشی با برداشت‌های مختلفی که نویسندگان این کتب از مفاهیم و مطالب فصل فوق دارند، تست‌های متنوع و جالبی با ضریب سختی متفاوت از هم نوشته شده که گاهی اوقات دانش‌آموز را کاملا غافلگیر می‌کند.

یادآور می‌شویم که استفاده از ابزار هوش دانش‌آموز در حل تست‌های این فصل کارآیی بسیار بالایی دارد. تسلط کامل بر مطالب این فصل نیازمند؛ 1.آموزش خوب 2.تکرار مداوم 3.تست‌زدن فراوان است. تا بتواند شخص را از چالش‌هایی که طراح برای او گذاشته به سلامت عبور دهد.

فصل دو نیز در کنکور معمولا یک سوال دارد که اگر با یک آموزش مفهومی خوب به دانش‌آموز آموخته شود می‌تواند به‌راحتی از تست‌های آن عبور کند البته ناگفته نماند که تست‌های این فصل هم قابلیت تعمیم دادن به مطالب فصل یک و کتاب‌های سال دوم و سوم را دارد و از این دیدگاه توانایی ایجاد ارتباط بین مطالب فصل‌های قبل و بعد در حل تمرین‌ها و پاسخگویی به تست‌های این فصل اهمیت فوق‌العاده دارد.

فصل سه و چهار نیاز به فهم دقیق و کامل دارد که بتواند درک صحیح و واقعی از مطالب کتب درسی را به همراه داشته باشد. این فصل‌ها نیازمند دقت بالا در خوب خواندن جز به جز و دقت در تعاریف و قیدهای بکار رفته است که به همراه شکل‌های فصول دو و سه تا حدودی می‌تواند در درک مطالب کمک کند.

این دو فصل در مجموع یک یا دو سوال در کنکور دارد البته سوال‌های این فصل‌ها می‌تواند در هر سه سطح ساده، متوسط و یا دشوار طبقه‌بندی شوند که پاسخگویی به سوالات دشوار آن نیازمند به وقت بسیار در خواندن متن و ارتباط دادن مطالب به هم است اما از بخش‌های مهم پیش یک، فصل پنج است که نیازمند به پیش‌درآمدی از بحث‌های ژنتیک سال سوم است.

این بحث ابتدا به طرح مسایل ژنتیک جمعیت می‌پردازد که با‌توجه به گسترده بودن مسایل فوق نیاز به دقت قابل توجه‌ای در درک ابتدایی مسایل مطرح شده، مفهوم تعادل هاردی و اینبرگ و عوامل بر هم زننده آن دارد.

از نقاط تاریک بحث فوق، تقسیم‌بندی صفات در دو فرم جنسی و اتوزومی است که ممکن است برای دانش‌آموز دردسرساز باشد.
تعاریف و مفاهیمی که در بحث‌های بعد از مسایل ژنتیک جمعیت مطرح شده نیاز به دقت نظر بیشتری دارد که با‌توجه به جدید بودن مطالب ممکن است در درک مفاهیم، اشتباهات ظریفی بروز کند.

بخش‌های انتهایی فصل پنج در مورد گونه و پدیده گونه‌زایی بحث می‌کند که متاسفانه به‌دلیل ناقص بودن و نامفهوم بودن، مطالب عنوان شده نیازمند به دقت بیشتر در درک و توجیه تفاسیر و نمودارهای رسم شده است.

به‌ویژه در توجیه پدیده گونه‌زایی هم میهنی گل مغرابی تتراپلوئیدو گونه‌زایی هم میهنی پرسیده شود برای گیاه گندم بحث بسیار جالبی به نظر می‌رسد. در پایان لازم است متذکر شوم که زیست‌شناسی درس حفظ کردنی نیست بلکه درسی کاملا مفهومی است که استفاده از ابزار هوش در پاسخگویی به سوالات و درک مفاهیم آن اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد.

روش مطالعه ریاضی - گروه تجربی

ریاضی تجربی را چگونه بخوانیم؟

حجم بسیار زیاد و تنوع در درس ریاضی تجربی، عواملی هستند که بایستی داوطلبین تجربی با برنامه‌ای ویژه و پیوسته، خود را در این درس بسیار مهم برای کنکورسراسری آماده کنند تا به بهترین نتیجه برسند. 

مطالعه‌ی درس ریاضی تجربی را باید بر مبنای سه اصل یادگیری، تمرین و مرور قرار دهیم که در ذیل به هر یک از این موارد می پردازیم:

یادگیری:

اولین مرحله از مطالعه، یادگیری است که می‌توان گفت، بهترین اصل است؛ چرا که تا درست و مفهومی یاد نگیریم، نمی‌توانیم سؤالات ریاضی را به درستی پاسخ دهیم؛ پس بایستی از تمام ابزارهای موجود برای یادگیری استفاده کنیم. ابزارهای یادگیری این درس عبارتند از: کلاس، جزوه و کتاب درسی. شما داوطلب عزیز تجربی باید به دقت در کلاس، درس را از دبیر بیاموزید، سپس در همان روز، مبحث تدریس شده را از جزوه، مطالعه و مثال‌ها را مجدداً حل کنید.
 
بعد از خواندن جزوه، نوبت به مطالعه‌ی کتاب درسی می‌رسد که بایستی خط به خط آن را بخوانید و تمام مثال‌ها و تمرین‌های حل شده و حل نشده را حل کنید. تعدادی از تست‌های کنکور سراسری، عیناً از مثال‌ها و تمرین‌ها و نکات متن درسی مطرح می‌شود. توجه داشته باشید برای حل سؤالات ریاضی، تنها یاد گرفتن نکات، قضیه‌ها و فرمول‌ها کافی نیست بلکه بایستی علاوه بر یادگیری و فهمیدن، آن‌ها را به خاطر بسپاریم، چرا که در جلسه‌ی آزمون، نه کتاب داریم و نه جزوه. 

پس اول به دقت و مفهومی یاد بگیرید و سپس فرمول‌ها و نکات و رابطه‌ها و .... را حفظ کنید. در ادامه‌ی مرحله یادگیری لازم است، تعدادی تست به طور آموزشی از مبحثی که مطالعه کردید، حل کنید. در حل تست به طور آموزشی، زمان تست زدن مهم نیست، بلکه یادگیری تمام نکات تست و به کار گیری مطالب مطالعه شده در حل تست، مهم است. در هنگام حل تست آموزشی می‌توانید از جزوه و یا کتاب درسی و یا حتی پاسخ تشریحی تست کمک بگیرید. تعداد تست‌های آموزشی باید به اندازه‌ای باشد که تمام مطالب درسی در آن مبحث را پوشش دهد.

پس از حل تست‌های آموزشی، نوبت خلاصه‌نویسی است. مباحثی را که مطالعه و چند تست آموزشی از آن حل کردید را خلاصه‌نویسی کنید. سعی کنید در خلاصه‌نویسی، تمام مطالب و نکات مهم را یادداشت کنید. با پایان خلاصه‌نویسی، مبحث مطالعه شده‌ی مرحله‌ی اول مطالعه که یادگیری است، به پایان می‌رسد.

تمرین:

اکنون که درس را خوب یاد گرفته و خلاصه‌نویسی کردید، بایستی برای تثبیت و تسلط مطالب و نکات درسی و نیز بالا رفتن سرعت تست‌زنی، تعدادی تست را به صورت تمرینی حل کنید. تست‌هایی را که حل نکردید و یا غلط حل کردید، حتماً علامت‌گذاری کنید، چرا که در این تست‌ها ضعف دارید و باید آن‌ها را برطرف کنید. 

چون حجم مطالب درسی و تنوع آن‌ها زیاد است، نبایستی تعداد تست‌های تمرینی به قدری زیاد باشد که از مباحث دیگر عقب بیفتید؛ باید تست را به دقت و متناسب با حجم مبحث مطالعه شده انتخاب کنید. اگر مبحثی را به طور کامل نخواندید، به حل تست‌های تمرینی نپردازید، مثلاً تا تمام نکات دنباله را یاد نگرفتید، از مبحث دنباله، تست تمرینی حل نکنید. توصیه می‌کنم، متناسب با هر یک تستی که از یک مبحث در کنکور سراسری مطرح می‌شود، حداقل 50 تست به طور تمرینی حل کنید، مثلاً اگر از مبحث مجانب‌ها در کنکور سراسری، یک سؤال مطرح می‌شود، حداقل باید 50 تست مجانب، به طور تمرینی حل کنید.

در انتخاب تست‌های تمرینی، اولویت با تست‌های کنکورهای سال‌های گذشته است چون هم استاندارد هستند و هم تمام مطالب درسی را پوشش می‌دهند.

مرور:

چون حجم مطالب در درس ریاضی تجربی زیاد است، لذا ممکن است بعضی از مطالبی که قبلاً مطالعه کردید، فراموش شود. در این صورت بایستی در فواصل معین، مطالب را مرور و دوره کنیم. در این مرحله از مطالعه هم می‌توانیم از جزوه و هم از خلاصه‌نویسی‌ها استفاده کنیم. پس از خواندن آن‌ها و یادآوری نکات، بهتر است به سراغ تست‌های علامت‌گذاری شده برویم و آن‌هایی را که قبلاً اشکال داشتیم، مجدداً حل کنیم و اگر زمان داشتیم، تعدادی تست جدید از آن مبحث را حل کنیم. هر اندازه بتوانیم تعداد دفعات مرور را بیش‌تر کنیم، آماده‌تر شده و حضور ذهن بالاتری برای حل سؤالات تستی پیدا می‌کنیم. 

مطلب آخر این که: 

شرکت در آزمون‌های آزمایشی و هماهنگ شدن با برنامه‌ی آزمون‌ها و استفاده از ابزارهای کمک آموزشی، علاوه بر کتاب و جزوه نظیر DVD‌های آموزشی گزینه‌ی دو، بسیار می‌تواند شما را در کسب نتیجه‌ی عالی در این درس کمک کند و بدانید که با توکل به خداوند منان و پشتکار و اعتماد به نفس می‌توانید بهترین نتیجه را کسب کنید.

روش مطالعه درس ادبیات اختصاصی ـ گروه انسانی

تست های درس ادبیات اختصاصی علوم انسانی در سالهای اخیر، هرچه بیشتر به سمت مفهومی شدن پیش میروند، از حالت حفظی سابق خارج میشوند.

 برای مثال در کنکور 87، 5 سؤال درس ادبیات اختصاصی در مورد قرابت معنایی بود و در سال 88، 7 سؤال بدین گونه طرح شد و به نظر میرسد طراحان کنکور امسال نیز این روند را ادامه دهند.
 
به این ترتیب، حفظ کردن آرایه ها و واژگان کتاب به تنهایی برای کسب یک نتیجه مطلوب کافی نیستند (البته این مهارتها بسیار بسیار ضروری و حیاتی هستند) بلکه هر داوطلب باید ابیات و عبارات کتاب را حلّاجی کند و مفهوم و مقصود اصلی آن را دریابد. شاید به همین دلیل باشد که برخی از اساتید و متخصصان درس ادبیات اختصاصی میگویند که داوطلبان باید به نوعی «اجتهاد ادبی» دست یابند.
 
یعنی باید بین آنچه که خوانده اند و آنچه که احتمالاً تاکنون نخوانده اند، رابطه مفهومی برقرار کنند. به دست آوردن این توانایی جز با تمرین و تکرار  و کمک گرفتن از دبیران محترم این درس ممکن نیست.

نکته بعدی که دانستن آن در این درس به شما کمک خواهد کرد آن است که، بخش های تاریخ ادبیات جهان، کتاب های تارخ ادبیات ایران و جهان 1 و 2 نسبت به حجم اندکی که دارند، سؤالات قابل توجهی را به خود اختصاص میدهند؛ ولی اکثر داوطلبان از مطالعه این بخش غافل میشوند. به نظر ما داوطلبان عزیز میتوانند با صرف زمانی اندک، به راحتی به 4 تا 5 پرسشی که ا ز این بخش مطرح میشود، پاسخ گویند.
مؤلفین گروه انسانی: حسین خواجه محمودآباد –
سپهر حسن خان پور- ماجده محمدی
روش مطالعه ادبیات اختصاصی درسهای 18 تا 26
کتاب آرایه‌های ادبی:

دروس 18 و 19:
 آرایه جناس، یکی از مهم‌ترین آرایه‌های زبان فارسی است. در این دو درس با جناس و انواع آن آشنا می‌شوید. در میان مثال‌ها و خودآزمایی‌ها به نمونه‌هایی که شامل جناس‌تام هستند بیشتر توجه کنید.
برای یافتن جناس ناقص حرکتی هم باید سعی کنید شعر یا نثر را صحیح بخوانید، در غیر این‌صورت ممکن است به اشتباه بیافتید.
درس 20:
اشتقاق و تکرار، از آرایه‌هایی هستند که معمولاً داوطلبان مشکل چندانی با آن‌ها ندارند. در این درس کافی است فقط به تعریف تصدیردقت کنید.
درس 21:
مراعات نظیر، پیش از هر آرایه دیگری در شعر و نثر فارسی به کار رفته است. شاید همین دلیل است که این آرایه مورد توجه خاص طراحان تست نیز قرار گرفته است. هر چند یافتن این آرایه در میان کلام عموماً ساده است، ولی گاهی به دقت زیادی نیاز دارد که جز با تمرین و ممارست حاصل نمی‌شود.
آرایه تلمیح، یکی از دشواری‌های ادبیات فارسی است چرا که با معلومات سایر دانش‌ها گره می خورد، برای تمرین بیشتر به شاهد نخست و دوم بخش تلمیح و خود‌آزمایی‌های درس مراجعه کنید.
درس 22:
تضمین، آرایه‌ای است که به راحتی خود را در کلام نشان می‌‌دهد. فقط توجه کنید که اگر آرایه‌ای از قرآن یا حدیثی در اثنای سخن آورده شود "اقتباس" یا "درج" نیز خوانده می‌شود.

درس 23:
برای یافتن ایهام و ایهام تناسب لازم است که معانی گوناگون یک واژه را بدانید و این امربرای بیشتر داوطلبان مشکل است، اگر شما هم از این دسته هستید، خوب است بدانید که بیشتر تست‌های مربوط به این آرایه، از مثال‌ها و خود‌آزمایی‌های این درس طرح می‌شوند.

درس 25:
لف و نشرمرتب، معمولاً به سادگی در کلام مشخص می‌شود ولی گاهی اگر به لف و نشر مشوش توجه نکنید حتی سخن را در نمی‌یابید.
روش مطالعه تاریخ ادبیات درس 7 الی آخر
درس هفتم:
 در این درس 4 شاعر معرفی می‌شوند که داوطلبان معمولاً آن‌ها را با یکدیگر اشتباه می‌گیرند. زندگی نامه، القاب، اشعار و ویژگی‌های شعری شاعران بسیار مهم است و باید آن‌ها را به گونه‌ای بیاموزید که در یادآوری مشکلی نداشته باشید.

درس هشتم:
زندگی نامه(محل تولد، جریان تغییر مسیر زندگی، سفر‌ها و محل فوت) و آثار ناصر خسرو اهمیت فراوانی دارند. توجه کنید که ناصر خسرو نخستین گوینده‌ای است که شعر را به خدمت مکتب درآورد و اشعار او، توصیفات کم و خردورزی زیادی دارند. صحبت خراسان لقبی بود که خلیفه اسماعیلی به او داد.

دروس نهم و دهم:
در این دروس شما با 11 کتاب منثور فارسی آشنا می‌شوید که در این میان به نظر می‌رسد ویژگی‌های قابوسنامه و سیاست نامه، تمایز بین تاریخ سیستان و تاریخ بیهقی و تفاوت‌های تفسیر کمبریج و تفسیر سور‌آبادی اهمیت بیشتری داشته باشند.

درس یازدهم:
در مورد انوری دقت داشته باشید که ابتدا خاوری تخلص می‌کرده و شعر مشهور"نامه‌ی اهل خراسان" که دون مایه‌های اجتماعی دارد متعلق به او است. قطعات انوری، پیشگام ابن یمین بوده است.

درس دوازدهم:
جمال الدین عبدالرزاق به شیوه سنایی شعر می‌گفته و ترکیب‌بندی وی در ستایش پیامبر، شهرت یافته است. پسرش، کمال الدین اصفهانی، معروف به خلاق المعانی، هم در شعر آوازه‌ای یافت وسرانجام به دست مغولان کشته شد.

دروس سیزدهم وچهاردهم:
 این دو درس شامل توضیحاتی در مورد 17 کتاب منثور فارسی است. مهم‌ترین کتبی که دارای بیشترین نکات کنکوری هستند عبارتند از: اسرار التوحید، سند باد نامه، کشف الاسرار، المعجم، راحة الصدور، کلیله و دمنه و چهار مقاله نظامی عروضی.

درس پانزدهم:
 تعریف و کاربرد رباعی و ادوارد فیتنر جراله، از مهم‌ترین نکات بخش خیام به شمار می‌روند. در مورد سنایی هم به پیشگامی حدیقه‌ی سنایی و تحولی که غزلیات او در غزل فارسی ایجاد کرد توجه کنید.

درس شانزدهم:
به پنج گنج نظامی توجه کنید. ترتیب سرودن این آثار، موضوعات و تعداد ادبیات هر کدام از نکاتی هستند که باید به خوبی در خاطرمان باشد.

درس هفدهم:
آثار عطار، به ویژه منطق الطیر و مراحل هفت گانه سلوک که در آن آمده است، بارها در تست‌های مختلف مشاهده شده اند. پس لازم است که آن‌ها را به دقت به خاطر بسپارید. زندگی نامه و آثار مولوی هم شهرت فراوانی دارد و داوطلبان علوم انسانی حتماً با آن آشنایی کامل دارند.

درس هجدهم:
احتمالاً در سایر کتب ادبیات خود کم و بیش با زندگی سعدی آشنا شده‌اید. در این درس برخی آثار سعدی ذکر شده‌اند که شاید تا به حال با آن‌ها برخود نکرده باشید. این آثار و موضوع غالب هر یک را یاد بگیرید و به تفاوت گلستان و بوستان که در ذیل عنوان دنیای شعر و فکر سعی آمده است توجه کنید.

- در قسمت دوم این کتاب یعنی تاریخ و ادبیات جهان، با مکاتب اصلی هنر آشنا می‌شوید. به طور کلی آثار هنرمندان مشهور هر مکتب و ویژگی این مکاتب مهم‌ترین نکات این قسمت هستند که در سال‌های اخیر مورد توجه طراحان سؤال قرار گرفته است.
واژگان و املاء ادبیات ۲
1- «صبوح»: درلغت «شراب بامدادی» و در «سلام او دروقت صباح، مؤمنان را صبوح است.»
به معنی «آنچه باعث سرخوشی و نیروی معنوی فرد میشود»
2- «بکاست»: کم کرد (عمر بکاست: پیر شد)

3- «مگیر»: بازخواست یا مؤاخذه مکن (بر عیب های ما مگیر: ما را بازخواست نکن)
4- «هله»: صوت تنبیه و تحذیر (با «هل» بن مضارع «هشتن و هلیدن» اشتباه نشود)

5- «توتیا»: اکسید ناخالص و طبیعی روی که خاصیت گندزدایی و شفابخشی دارد (با سرمه اشتباه نشود)
6- سیف: شمشیر/ صیف: تابستان/ ضیف: مهمان

7- «کجا»: در «دلیری کجا نام او اشکبوس» به معنی «که» به کار رفته است.
8- «که»: در «زندان خدایگان که و من که؟» به معنی «کجا» به کار رفته است.
 
9-  برآویخت: گلاویز شد/ برآهیخت: برکشید، بالا برد
10-  گران: سنگین (برآهیخت رهام گرز گران)

11-  با: به (تهمتن برآشفت و با توس گفت)
12-  باز: به سوی، به (هماوردت آمد، مشو بازِ جای)

13-  پرخاشجوی: جنگجو
14-  پیکان: نوک تیز/ سوفار: ته تیز/ شست: زهگیر

15-  خدنگ: درختی که از چوبش تیر می ساختند/ خلنگ: نوعی گیاه، علف جارو
16-  دِه: بزن (قضا گفت گیرو قدر گفت دِه)

17-  امل: آرزو (جمع آن: آمال)/ عمل: کار (جمع آن: اعمال)/ الم: درد (جمع آن: آلام)
18-  «که»: در «که بر کینه اول که بندد کمر» به معنی «تا» و «چه کسی» پیوندساز و ضمیر پرسشی هستند و در «باغ بی برگی که میگوید که زیبا نیست» برعکس.

19-  دستوری: اجازه (از او خواست دستوری اما ندید)
20-  حرب: در لغت به معنی جنگ است و در «زهم رد نمودند هفتاد حرب» آلت جنگ مانند شمشیر و خنجر و نیزه و ...

21-  بینداخت: زد، فرودآورد (بینداخت شمشیر را شاه دین)
22-  بینداخت: پرت کرد (چون صورت شد که مرده است، بینداخت)

23- دغل: کژی، نیرنگ
24-  نمایشنامه: piece / فیلمنامه: scen ario

25-  مردم: انسان (تا مردم زنده باشد او را از قوت چاره نیست)
26-  سبک: به سرعت (دهنش سوخت؛ سبک برآورد)

27-  تیز: به سرعت (بشد تیز رهام با خود و گبر)
28-  صحیح: درست و حسابی (کباب غاز صحیحی بدهد)

29-  جل: پوشش/ آسمانجل: کسی که پوشش او آسمان است، کنایه از فقیر و بی خانمان
30-  اصله: پاداش و انعام/ ارحام: جمع رحِم، خویشاوندان/ صله ارحام: نیکی به خویشان

31-  قلیان: وسیله کشیدن تنباکو/ غلیان: جوش، جوشش
32- ترقیدن: پیشرفت کردن/ واترقیدن: پسرفت کردن

33-  بادی :در لغت اسم فاعل بدأ و به معنی آغازگر است ولی در «در بادی امر» به معنی آغاز.
34-  خفایا: جمع خفیه (نقاط پنهان)/ وجنات: جمع و جنه (رخسار، چهره)

35-  جبهه: پیشانی (جبهه شاعر را بوسیده)
36-  بذله: لطیفه/ بذل: بخشش

37-  هضم: گواریدن، گوارش (هاضم: گوارنده)/ حزم: دوراندیشی (حازم: درواندیش)/ حزن: غم
38-  تحلیل: حل کردن/ تجلیل: بزرگداشت

39-  پتیاره: زشت، مهیب/ عفریت: شیطان
40-  زجر: شکنجه و عذاب/ رجز: خودستایی (در «رجز بخوان» یعنی «مسخره کن»)/ جرز: دیوار/ حرز: دعا، تعویذ، بازو بند

41-  زرع: کشت و کشاورزی/ ذرع: واحد طول
42-  لاور: پیشوا/ لابه: التماس

43- خوشه چین: کسی که از ته مانده محصول مزرعه دیگران استفاده کند، کنایه از تهی دست و نیازمند
(ثواب باشد ای دارای خرمن      اگر رحمی کنی بر خوشه چینی)
44-  علامت: علم مخصوص محرم (علامت، دیگر به خیابان اصلی پیچیده بود و ....)

45-  مال: حیوان بارکش (نه جان دلم، با مال میرویم)/ راه مالرو: مسیر و جاده عبور چارپایان
46-  فکری: در حال فکرکردن (فکری است)

47-  افگار: خسته، مجروح، آزرده/ افکار: اندیشه ها
48-  ضحا: روشنایی، چاشتگاه/ جهر: بلندکردن صدا

49-  الغا: لغوکردن/ القا: آموختن/ لقا: دیدار، چهره
50-  درحال: فوراً (درحال، شلاق چرمی را با شدت به صورتم زد) / (دفع مضرت عامل بفرمود درحال)، عامل به معنی حاکم، والی و کارگزار است.

51-  غیظ: خشم/ فیض: بخشش/ فیّاض: بسیار بخشنده و جوانمرد
52-  ایار: از سکه های رومی / عیار: محک، ابزار سنجش/ عیّار: راهزن، جوانمرد

53-  تموز: از ماه های رومی / توز: نام شهر/ یوز: حیوان شکاری
54-  تلکه: پولی که مکرر از کسی گیرند/ دبکه: پای کوبی و جشن ملی

55-  بکش: خاموش کن (چراغ را دراصلاح کردن بکش)
56-  شرطه: موافق (ای باد شرطه برخیز)

57-  به جای: در حق (نیکی به جای یاران فرصت شمار یارا)
58-  رند: در لغت مردم لاابالی و بی سر و پا را گویند و در شعر حافظ، عاشق و عارف و ... (ساقی بده بشارت رندان پارسا را)

59-  به خود: به اختیار خویش (حافظ به خود بنوشید این خرقه می آلود)
60-  اَبدال: مردان نیک، صالحان (عجب نبود که با ابدال خود را هم عنان بینی) / اِبدال: تبدیل کردن

61-  تاس: تشت و ظرف مسی / طاس: مهره و آویز زینتی
62-  بنان: انگشت/ بنات: دختران/ نبات: روییدنی

63-  ودود: بسیار مهربان و دوست دارنده
64-  مینا: شیشه و آبگینه/ مینو: بهشت

65-  مجرد: انتزاعی، غیرمادی (ترکیب ریاضیوار، مجرد، ...)
66-  اصطلاحات معماری: رواق، مقرنس، قاب بندی، طرّه، شمسه، زاویه و ....

67-  عروج: بالارفتن/ معراج: وسیله بالارفتن
68-  بوته: رستنی، گلوگیاه (این بوته ها و خطها و اسلیمی ها که در هم می پیچند)

69-  بوته: ظرفی که طلا و نقره را در آن می گذارند (جان ما در بوته سودا نهاد)
70-  طلسم: واژه ای اصیلاً یونانی، نقش ها و دعاهایی که با آن کاری خارق العاده انجام دهند

71-  شوخ: شاداب و سرزنده (این رنگ شوختر)
72-  مبین: آشکار / مبیّن: بیانگر

73-  ارتجالاً: بداهه گویی، بیدرنگ، بدون اندیشه گفتن یا نوشتن / مخذول: خوار / بدسگال: بداندیش/ عنود: ستیزه کار
74-  قضا: سرنوشت/ غزا: جنگ

75-  خطابه: سخنرانی (جمع نیست)
76-  رادار: ابزار گرفتن امواج (از سر واژه های انگلیسی درست شده است)

77-  اساطیر: جمع اسطوره، داستانهای خدایان و پهلوانان کهن (اصل واژه، یونانی است)
78-  خدا: امیر، سرور و ... (هیچ خدایی را ندیده بودم)

79-  خدایگان: سلطان (زندان خدایگان که و من که)
80-  قراضه: خرده هرچیز که هنگام قیچی کردن یا تراشیدن بر زمین ریزد/ مقراض: قیچی

81-  رقعه: نامه / طومار: نامه یا نوشته ای بلند
82-  طبع: چاپ / انطباعات: اداره نگارش / دارالطباعه: چاپخانه/ مطبوعات: چاپ شده ها

83-  مأثر: جمع ماثره، اعمال و آثار نیکی که ازکسی به جا ماند، باقیات صالحات
84-  شاطر: نگهبان، چالاک، مورداعتماد

85-  زلّت: لغزش و گناه / ذلّت: خواری
86-  کلّه: خیمه زربفت، پشه بند

87-  مگر: اتفاقاً (در زنبیل این پسر منعم، مگر پارهای حلوا بود)
88-  خم: ظرف بزرگ برای آب و شراب/ خمستان: جایی که خم زیاد باشد

89-  خلیل الله: حضرت ابراهیم / روح الله: حضرت عیسی / سهیم الله: حضرت موسی
90-  بدیهه گویی: حاضر جوابی ادبی

91-  نکهت: بوی خوش/ نکت: جمع نکته/ نکبت: بدبختی/ مکنت: دارایی و ثروت
92-  نیستان: نیزار / نیستان: از ماه های رومی

93-  اِلف: انس، الفت/ رجا: امید
94-  بالیده: بلند و نامرتب/ شوخگن: چرکآلود و کثیف (از زندان، موی بالیده و جامهی شوخگن و ...)

95-  واژههای نمادین:
الف: هما: خوشبینی (علی ای همای رحمت    تو چه آیتی خدا را)
ب: درفش کاویان: پیروزی (به هر جانب که روی آری درفش کاویان بینی)

96-  ممالها: مزیح، سلیح، اسلیمی، هلیم، مهمیز
97-  جمع الجمع ها: رسومات، نذورات، بقولات و ...
98-  معرّب ها: قیس (کیش)، تستر (شوشتر) و ...
99-  جمع ها: مصاف (مصف)، مظالم (مظلم یا مظلمه)، صلوات (صلات)، هیاکل (هیکل) و ....
علی بداغی/
روش مطالعه درس اد‌بیات اختصاصی
قبل از هر چیز برای مطالعه‌ د‌رس اد‌بیات اختصاصی، ذکر موارد‌ زیر را ضرورری می‌د‌انم که عبارتند‌ از:
1) مطابق آمار و اطلاعات تنها 20‌د‌رصد‌ از د‌اوطلبان مشغول به تحصیل د‌ر د‌وره‌ی پیش‌د‌انشگاهی د‌ر آزمون سراسری همان سال پذیرفته می‌شوند‌!! و جالب این‌که، این افراد‌ کسانی هستند‌ که از تابستان، قبل از شروع پیش‌د‌انشگاهی فعالیت جد‌ی و مطالعه‌ی خود‌ را آغاز می‌کنند‌. بنابر‌این شروع د‌رس‌خواند‌ن جهت آماد‌ه‌شد‌ن، باید‌ از تابستان آغاز شود‌.

2) جهت استفاد‌ه‌ی مطلوب از زمان و شیوه‌های مطالعه‌ی صحیح باید‌ با برنامه‌ریزی د‌قیق و مشاوره‌ی د‌رست گام برد‌اشت، تا بتوانند‌ به تناسب برنامه‌ی ارائه‌شد‌ه به کتاب‌ها و جزوات کمک‌آموزشی همراه با تست مراجعه کنید‌ و بهره‌مند‌ گرد‌ید‌.

3) بد‌ون ترد‌ید‌، بر اساس تجربیات به‌د‌ست آمد‌ه، بهترین منبع برای تست‌زد‌ن، سؤالات آزمون‌های سراسری سال‌های گذشته یا تست‌های شبیه‌ساز  و هم‌سطح کنکور می‌باشد‌. (همراه با پاسخ تشریحی آن‌‌ها، به‌خصوص کتاب‌های: آرایه‌ی اد‌بی- د‌ستور زبان فارسی و عروض و قافیه)

4) برای تست‌زد‌ن باید‌ زمان پیشنهاد‌ی آزمون سراسری را رعایت کنید‌ تا بر سرعت عمل شما بیفزاید‌. لازم به ذکر است که تحلیل تست‌ها از زد‌ن آن‌ها مهم‌تر است، زیرا اگر بر مطالب، مفاهیم و نکات تست‌ها تسلط پید‌ا کنید‌، قطعاً نکات مهم د‌روس را  نیز مرور خواهید‌ کرد‌. (تحلیل تست‌ یعنی این‌که  اگر از شما یکی از آثارقیصر امین‌پور را خواسته باشند‌، علاوه‌بر تشخیص گزینه‌ی صحیح، خالق آثار گزینه‌ی صحیح، خالق آثار گزینه‌های د‌یگر را نیز مشخص کنید‌.)

5) د‌ر کنار زحمات و فعالیت‌های جد‌ی خود‌ از لطف و عنایت خد‌اوند‌ غافل و نا‌امید‌ نباشید‌. به قول سعد‌ی: (علیه‌الرحمه)
جای نرسد‌ کس به توانایی خویش
الّا تو چراغ رحمتش د‌اری پیش
اد‌بیات اختصاصی د‌ر آزمون سراسری د‌ر قالب 30 تست به تفکیک از کتاب‌های:
1- آرایه‌های اد‌بی
2- عروض و قافیه 
3- متون نظم و نثر   
4- تاریخ اد‌بیات (1) و (2) و مبحث د‌ستور تاریخی از زبان فارسی (3) طرحی می‌شود‌. د‌ر این مقاله‌‌ی چکید‌ه، سعی ما بر آن است تا شما د‌انش‌آموزان عزیز را با نحوه‌ی مطالعه‌ی بهتر این کتب د‌رسی آشنا گرد‌انیم.

کتاب آرایه‌های اد‌بی از آن جهت حائز اهمیت است که د‌انش‌آموزان د‌ر اد‌بیات عمومی نیز باید‌ به سه سؤال آرایه پاسخ د‌هند‌. این د‌رس مانند‌ د‌ستور زبان فارسی و عروض و قافیه، حفظ‌کرد‌نی نیست. بنابر‌این ابتد‌ا باید‌ این کتاب و مطالب مهم آن‌ را یاد‌ گرفت. سپس خود‌‌آزمایی و تست‌های مربوط به این کتاب را به شکل کاربرد‌ی تجزیه و تحلیل کرد‌. بر اساس اطلاعات و نمونه‌ی سؤالات آزمون‌‌های سراسری، بیش‌تر تست‌های آزمون سراسری از نمونه‌ ابیات آغاز د‌رس‌ها که به رنگ قرمز د‌ر کتاب مشخص شد‌ه، طرح می‌شود‌. بنابر‌این به ابیات و توضیحات آن‌‌ها د‌قت کافی شود‌.

کتاب عروض و قافیه شامل سه بخش است:
1- قافیه  
2- عروض
3- نقد‌ اد‌بی

بخش اول و د‌وم این کتاب به مانند‌ کتاب آرا یه‌های اد‌بی باید‌ به شکل کاربرد‌ی و د‌ر کلاس‌ د‌رس همراه با معلم فرا‌گرفته شود‌. به عقید‌ه‌ی من، این د‌و بخش از کتاب، به‌رغم کسانی‌که معتقد‌ند‌ اوزان عروضی باید‌ حفظ شوند‌، حفظ‌کرد‌نی نیست، بلکه با آموزش اوزان عروضی و زحافات آن‌ها، نحوه‌ی تست‌زد‌ن نیز به د‌انش‌آموزان آموخته شود‌.

اما بخش سوم یعنی نقد‌ اد‌بی را می‌توان با فیش‌برد‌اری و خلاصه‌نویسی مطالب مهم، حفظ کرد‌ و به‌خاطر سپرد‌. همچنین نمونه‌ی نثر و شعری که د‌ر این بخش از آثار اد‌بی آمد‌ه است، همراه با پاورقی کتاب مطالعه شود‌.

کتاب متون نظم و نثر و نیز پیش‌د‌انشگاهی بهتر است به شکل موضوعی مطالعه شود‌. به‌طور مثال: ابتد‌ا بخش د‌ر‌آمد‌‌ها و تاریخ‌‌اد‌بیات بالای د‌رس‌ها از آغاز تا پایان کتاب مطالعه شود‌ و سپس تست‌های مربوط به این مباحث بررسی  و مرور شود‌. همچنین اگر از این مطالب
چکید‌ه و خلاصه‌‌ی مطالب مهم یاد‌اشت‌برد‌اری شود‌، د‌ر مرور این مطالب مثمر‌ثمر خواهد‌ بود‌.

بعد‌ از این بخش، می‌توان معنی واژگان را مطالعه کرد‌ (از آغاز تا پایان) سپس توضیحات شعر و نثر کتاب و ....

برای مطالعه‌ی تاریخ‌اد‌بیات (1) و (2) ایران و جهان، ابتد‌ا باید‌ شاعران و نویسند‌گان را بر‌اساس قرن و یا سبک شعری تقسیم‌بند‌ی کرد‌. پس آثار و ویژگی‌های شخصیتی و نویسند‌گی و شاعری آن‌ها را به شکل نمود‌ار شاخه‌ای نوشت. حتی می‌توانید‌ با برد‌اشتن حروف اول آثار آن‌ها، کلمه‌ای با مسمّا ساخت و فقط آن کلمه را حفظ کرد‌.

به‌طور مثال:

1) خمسه‌ی نظامی: ملخ‌ها (م: مخزن‌الاسرار، ل: لیلی و مجنون، خ: خسرو و شیرین، ه: هفت پیکر، ا: اسکند‌ر‌نامه)

2) آثار عطار: ماتمّ (م: منطق‌الطیر، ا: الهی‌نامه، ت: تذکرة‌الاولیاء، م: مختار‌نامه، مًّ: مصیبت‌نامه)
والی آخر.

بنابر‌این بهترین شیوه برای یاد‌‌گیری تاریخ‌اد‌بیات، فیش‌برد‌اری از مطالب مهم، ساخت کلمه یا د‌استان برای حفظ آثار شاعران و نویسند‌گان و مرور بسیار  این مطالب می‌باشد‌. د‌ر پایان لازم است که توصیه‌ی مؤکد‌ بر این د‌اشته باشیم که د‌ر آزمون‌های آزمایشی شرکت کنید‌ تا بتوانید‌ ارزیابی د‌قیق‌تری از عملکرد‌ و پیشرفت خود‌ د‌ر هر د‌رس، به‌عمل آورید‌ و نقاط ضعف خود‌ را  بر‌طرف کنید‌.
بد‌یهی است مراجعه به کتب د‌رسی، جزوات، خلاصه‌‌ی د‌روس و کلید‌ی منابعی که د‌ر طول سال مطالعه کرد‌ه‌اید‌، لازم است. این مراجعه‌ی مجد‌د‌ به شما کمک می‌کند‌ که مطالعات قبلی شما تکمیل شود‌.

روش مطالعه درس روانشناسی - گروه انسانی

در کنکور سراسری 89، مطابق سال‌های گذشته، 20 سؤال از درس روان‌شناسی طراحی شده بود که به ترتیب شامل: فصل اول: 3 سؤال- فصل دوم: 4 سؤال- فصل سوم: 9 سؤال و فصل چهارم: 4 سؤال.

 

ملاحظه می‌کنید که مطابق سال‌های گذشته، فصل سوم، بیش‌ترین تعداد سؤالات را به خود اختصاص داده است. این روند هر ساله تکرار می‌شود، حتی در کنکور سال 87 از 20 سؤال، 11 سؤال مربوط به این فصل بود ( یعنی بیش از 50 درصد کل سؤالات این درس) پس می‌توان نتیجه گرفت: " فصل سوم، مهم‌ترین فصل کتاب است"

جدول زیر مربوط به پراکندگی و درصد فراوانی سؤالات این درس در آزمون سراسری سال‌های 83 تا 89 می‌باشد.

    

میانگین به درصد	میانگین	89	88	87	86	85	84	83	سال
42/16	285/3	3	4	2	2	4	4	4	فصل اول: کلیات
43/26	285/5	4	3	5	7	6	5	7	فصل دوم : رشد
86/42	572/8	9	7	11	9	8	9	7	فصل سوم: فرایندهای شناختی
29/14	858/2	4	6	2	2	2	2	2	فصل چهارم: سلامت روانی

نتیجه‌ی این جدول آماری:

ترتیب اهمیت فصول بر اساس میانگین عبارتند از: فصل3- فصل2- فصل1- فصل4

ترتیب اهمیت فصول در کنکور سراسری سال 89: فصل3- فصل2- فصل4- فصل1

 

در کنکور سال 89، فصل دو و چهار از لحاظ تعداد سؤالات، در یک دریف قرار گرفته بودند.

 

بررسی کیفی سؤالات در کنکور سال 89

عمدتاً روند سؤالات به سمت مفهومی شدن بوده است. به طوری که در کنکور سال 89، اکثر سؤالات به این درس، مفهومی‌تر و با ادبیات سنگین‌تری نسبت به سال‌های گذشته طراحی شده بود یعنی نگاه طراح به این درس، یک نگاه مفهومی بوده و طراح بیش‌تر به فهم دانش‌آموز پرداخته نه به حفظیات او.

گاهی این درک مفهومی مربوط به صورت سؤال و گاهی مربوط به گزینه‌ها و گاهی هر دو بوده است. اگر چه ما در بین سؤالات روان‌شناسی سال 89، سؤالات ترکیبی و مقایسه‌ای نمی‌بینیم؛ ولی این‌گونه سؤالات در سال‌های قبل، ارائه شده بود.

سؤالات، مطابق سال‌های گذشته از 3 تیپ سؤال ساده، متوسط و مشکل و به دو شکل دانشی و مفهومی ارائه شده بود. 5 سؤال از 20 سؤال (25%) کاملاً مفهومی بوده و عیناً در کتاب مطرح نبود که آن‌ها را جزء سؤالات مشکل قرار می‌دهیم. 11 سؤال مربوط به سؤالات مفهومی متوسط بود (55%) و 4 سؤال، ساده و دانشی بود که به حفظیات دانش‌آموز بر‌ می‌گشت(20%).

 

بهترین منبع:

کتاب از سال 1378، تغییر محتوایی داشته است؛ پس کتاب‌هایی که سال چاپ آن‌ها قبل از این سال است، مورد نظر نیست. بهترین منبع، خود کتاب درسی است، مشروط بر این که تمام قسمت‌های کتاب، مطالعه شود مثل جدول‌ها، فعالیت‌ها، زیر‌نویس‌ها، مروری بر فصل و به خصوص پرسش‌های انتهایی هر فصل. اگر‌چه قسمت اعظم سؤالات از متن اصلی کتاب طراحی می‌شود، اما هر ساله از قسمت‌های مذکور هم سؤال طراحی شده است.

 

نکته‌ی مثبت این درس:

در این درس، داوطلب فقط باید یک کتاب بخواند. یک منبع جمع و جور و کوچک برای مطالعه دارد و در مقایسه با بعضی دروس مثل ادبیات که شامل کتب زیادی است، کارش بسیار ساده‌تر است؛ پس می‌تواند با مطالعه‌ی عمقی و مفهومی این کتاب، درصد خوبی را از این درس کسب کند تا به قبولی رشته‌ی مورد علاقه‌اش، کمک زیادی شود. داوطلبان عزیز، واقف هستند که کسب یک درصد خوب در یک درس، تا چه حد برای آنان سرنوشت‌ساز است.

در انتها توصیه‌ام برای داوطلبانی است که علاقه به رشته‌ی روان‌شناسی دارند و می‌خواهند این رشته را در دانشگاه ادامه دهند. با توجه به ضریب 4 این درس برای آنان و تک کتابی بودن این درس، حتماً با عنایت و توجه بیش‌تری این کتاب را چندین بار دوره کنند.